بررسی تأثیر آموزش برنامه خودمراقبتی به روش بحث گروهی بر تصور از خود دختران نوجوان دیابتیک مراجعه‌کننده به انجمن دیابت ایران

Abstract

مقدمه: دیابت بیماری مزمنی است که به رفتارهای خودمراقبتی ویژه‌ای تا پایان عمر نیازمند است. چنانچه ابتلا به این بیماری مزمن با دوران نوجوانی همراه شود به علت ماهیت و خصوصیات دوران نوجوانی مشکلات سازگاری با بیماری و مشکل در انجام رفتارهای خودمراقبتی را برای نوجوان و والدین او ایجاد می‌کند. از طرفی مطالعات نشان داده‌اند که در بیماری‌های مزمن از جمله دیابت خودمراقبتی با تصور از خود در تعامل است و این در حالیست که نوجوانان مبتلا به دیابت در تصور از خود مشکل دارند لذا از آنجایی که در این نوجوانان چگونگی تأثیر خودمراقبتی بر تصور از خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش برنامه خودمراقبتی به روش بحث گروهی بر تصور از خود دختران نوجوان دیابتیک انجام شده است. روش: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است که در سال 1388-1387 و با انتخاب 80 دختر نوجوان 15 تا 19 ساله مبتلا به دیابت (40 نفر گروه آزمون و 40 نفر گروه شاهد) در انجمن دیابت ایران انجام شده است. بعد از گردآوری داده‌های حاصل از مرحله قبل از مداخله با استفاده از پرسشنامه دانش، عملکرد و تصور از خود و نیازسنجی آموزشی در هر دو گروه، برنامه خودمراقبتی طراحی شد و سپس برنامه خودمراقبتی طی 8 جلسه بحث گروهی برای گروه آزمون اجرا شد. سپس بلافاصله و یک ماه بعد از پایان مداخله مجدداً دانش، عملکرد و تصور از خود دختران نوجوان دیابتیک در هر دو گروه آزمون و شاهد اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج حاصله پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد که با آزمون t مستقل و کای‌دو (05/0p>) دو گروه آزمون و شاهد از نظر گزینه‌های اطلاعات دموگرافیک (سن، قد، وزن، شغل پدر و ...) همسان بودند. در گروه آزمون در مقایسه بین قبل، بلافاصله و یک ماه بعد از پایان مداخله تفاوت معناداری در جهت افزایش نمره دانش، عملکرد و تصور از خود مشاهده شد (0001/0p<) اما این اختلاف در گروه شاهد معنادار نشد (05/0p>) و نیز آزمون t مستقل (05/0p>) تفاوت معناداری در زمینه دانش، عملکرد و تصور از خود بین دو گروه آزمون و شاهد قبل از مداخله نشان نداد. بلافاصله و یک ماه بعد از پایان مداخله بین دو گروه با آزمون t مستقل اختلاف معناداری از نظر میانگین نمره دانش، عملکرد و درک از خود دیده شد (05/0p<). نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که اجرای برنامه خودمراقبتی به شیوه بحث گروهی در بهبود تصور از خود دختران نوجوان دیابتیک مؤثر بوده است و پیشنهاد می‌شود آموزش رفتارهای خودمراقبتی به شیوه بحث گروهی به عنوان یک روش مؤثر جهت بهبود تصور از خود نوجوانان مبتلا به سایر بیماری‌های مزمن به کار گرفته شود.