بررسی تصادفی سازی درکارآزمایی‌های بالینی منتشرشده در مجلات فارسی علوم پزشکی دارای نمایه اسکوپوس طی سال‌های 1395-1392

Abstract

مقدمه و اهداف: تصادفی‌سازی، یکی از اصول انجام درست کارآزمایی بالینی است. هدف از این پژوهش، تعیین کیفیت تصادفی‌سازی در مقالات کارآزمایی بالینی مجلات علوم پزشکی اسکوپوس فارسی است. روش کار: در این مطالعه کتابخانه‌ای، تمام مقالات کارآزمایی بالینی منتشر در مجلات فارسی با نمایه اسکوپوس در فاصله سال‌های 1395-1392 بررسی و کیفیت تصادفی‌سازی با مقیاس جاداد ارزیابی گردید. امتیازات آیتم تصادفی‌سازی این مقیاس در دامنه 0 تا 2 قرار دارد به‌طوری‌که امتیاز 0 کیفیت ضعیف، امتیاز 1 کیفیت متوسط و امتیاز 2 کیفیت بالا را نشان می‌دهد. یافته‌ها: در کل 452 مقاله ارزیابی شد که 423 مقاله (6/93 %) به تخصیص تصادفی اشاره داشتند. روش تخصیص تصادفی ساده و بلوک‌بندی به ترتیب در 8/42 % و 22% از مطالعات تصادفی‌سازی شده بکار رفته بود. در 34% از مقالات، نحوه تصادفی‌سازی مبهم و در 3/5 % از آن‌ها، روش نادرستی برای اجرای تصادفی‌سازی بکار رفته بود. ازنظر مقیاس جاداد، 4/56 % از مقالات کیفیت خوب، 9/36 % کیفیت متوسط و 6/6 % کیفیت ضعیف ازنظر تصادفی‌سازی داشتند. متخصصین متدلوژی در 7/40 % از مقالات همکاری داشته که همکاری آن‌ها منجر به افزایش شفافیت در گزارش نحوه تصادفی‌سازی شده بود (007/0P=). نتیجه‌گیری: نحوه تصادفی‌سازی و شیوه گزارش دهی آن در بسیاری از مقالات کارآزمایی بالینی مبهم است. لذا با توجه به اهمیت تصادفی‌سازی در اعتباربخشی به نتایج این مطالعات، توجه بیشتر سردبیران مجلات و محققین به کیفیت تصادفی‌سازی و نحوه گزارش آن توصیه می‌گردد.