معرفی و پراکنش لاروهای خانواده شیرونومیده (Chironomidae) در مصب رودخانه چشمه‌کیله تنکابن (حوضه جنوبی دریای خزر)

Abstract

با توجه به اهمیت مصب‌ها به عنوان مناطق حساس اکولوژیکی و زیستگاه موقتی بسیاری از آبزیان و همچنین اهمیت لاروهای خانواده Chironomidae در زنجیره غذایی و تغذیه ماهیان، تراکم و الگوی پراکنش این لاروها و ارتباط‌شان با متغیرهای محیطی در مصب رودخانه چشمه‌کیله تنکابن (حوضه جنوبی دریای خزر) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌ برداری به مدت یک سال به صورت دو ماه یکبار، از آبان ماه 1393 تا شهریور ماه 1394 در سه ایستگاه (S1 در رودخانه، S2 در مصب و S3 در دریا) با استفاده از نمونه بردارهای گرب مدل Van Veen (با سطح مقطع 0/03 مترمربع) و سوربر (با سطح مقطع 0/1 مترمربع با چشمه‌های به ابعاد 0/2 میلی‌متر) در سه تکرار انجام شد. متغیرهای آب شامل دما و شوری و متغیرهای رسوب شامل دانه بندی و مواد آلی کل (TOM) اندازه گیری شد. در این تحقیق، از خانواده Chironomidae، سه زیر خانواده Chironominae (5 جنس)، Orthocladinae (4 جنس) و Tanypodinae (1 جنس) شناسایی و معرفی شدند. 10 جنس معرفی شده در این تحقیق برای اولین بار از این رودخانه و مصب گزارش گردید. در بین جنس‌های شناسایی شده، بیشترین میانگین تراکم مربوط به جنس Orthocladius (235 عدد در مترمربع) و کمترین آن مربوط به جنس Eukiefferiella (45/5 عدد در مترمربع) بود. نتایج حاصل از پراکنش زمانی نشان می‌دهد که بیشترین و کمترین میانگین تراکم لاروهای Chironomidae به‌ ترتیب در اسفند ماه (133 ± 320 تعداد در مترمربع) و شهریور ماه (11 ± 33/3 تعداد در مترمربع) بود و طبق نتایج آزمون دانکن دارای اختلاف معنی‌داری می‌باشند )0/05(P<. پراکنش مکانی این لاروها در بین ایستگاه‌های مورد بررسی اختلاف معنی‌داری را نشان داد )0/05(P< به طوری‌که ایستگاه‌ رودخانه تراکم (93/6 ± 248/3 تعداد در مترمربع) بیشتری نسبت به ایستگاه‌ مصب (29/6 ± 90/5 تعداد در مترمربع) و ایستگاه‌ دریا (0 ± 0 تعداد در مترمربع) داشت. آزمون همبستگی پیرسون اختلاف معنی‌داری )0/05(P< بین تراکم لاروهای Chironomidae با عوامل محیطی در آب (دما و شوری) و رسوب (دانه‌بندی و مواد آلی کل) نشان داد.