بررسی اثر سمیت مزمن علف‌کش آترازین (Atrazine) بر روند تجمع‌پذیری آن در فیله‌ی ماهی شیربت (Barbus grypus)

Abstract

علف‌کش آترازین یکی از مهمترین آلاینده‌های اکوسیستم‌های آبی است. یکی از بزرگترین مزارع نیشکر خاور میانه در استان خوزستان می‌باشد که این سم در مراحل کشت این گیاه به وفور مصرف می‌شود. لذا هدف این تحقیق در وهله اول محاسبه سمیت حاد آترازین در ماهی شیربت (Barbus grypus)، و سپس اثر سمیت مزمن این سم بر روند تجمع زیستی آن در فیله‌ی این ماهی می‌باشد. برای تعیین سمیت حاد این سم از روش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، استفاده گردید غلظت نیمه کشنده (LC50) 96 ساعته آترازین در ماهی شیربت با استفاده از نرم‌ افزار Probit تعیین شد. سپس180 قطعه ماهی شیربت با میانگین (±SD) وزن 15±102 گرمی به 4 گروه در سه تکرار تقسیم گردیدند. گروه 1، 2 و 3 به ترتیب با غلظت‌های 5% (mg l-1 25/3)، 10% ( mg l-1 5/6) و‎ 20% (mg l-1 13) LC50 96 ساعته آترازین مجاور شدند. گروه 4 نیز بدون مجاورت با سم به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد. دوره‎ی مجاورت 21 روز بوده و در روزهای صفر، 7، 14 و 21 نمونه‌برداری انجام گرفت. نتایج نشان داد آترازین در ماهی شیربت سبب سمیت شده و این سمیت با افزایش غلظت و نیز مدت مجاورت افزایش می‎‎یابد. LC50 96 ساعته این سم در ماهی شیربت 65 میلی‎گرم در لیتر محاسبه گردید. میزان تجمع‌پذیری آترازین در گروه‌های 2 و 3 با افزایش طول دوره نمونه‌گیری معنی‌دار بود. در مجموع با توجه به افزایش معنی‌دار تجمع‎پذیری سم آترازین، می‌توان نتیجه‌گرفت که هنگامی که ماهی شیربت در معرض غلظت های زیاد سم آترازین قرار گیرد منجر به افزایش تجمع پذیری سم در این ماهی می شود.