ارزیابی روایی نسبی و پایایی دریافت گروه‌های غذایی با استفاده از پرسشنامه بسامد خوراک: مطالعه قند و لیپید تهران

Abstract

زمینه و هدف: در مطالعات اپیدمیولوژیک پرسشنامه بسامد خوراک (Food Frequency questionnaire = FFQ) معمولاً مناسب‌ترین روش ارزیابی برنامه غذایی در طولانی مدت است که ارزیابی روایی وپایایی آن برای تعیین رابطه صحیح بین رژیم غذایی با بیماری‌ها امری ضروری می‌باشد. این مطالعه با هدف بررسی روایی نسبی و پایایی دریافت گروههای غذایی با استفاده از FFQ نیمه کمی در مطالعه قند و لیپید تهران انجام شد.روش کار: این مطالعه از نوع ارزیابی روایی و پایایی بود�و بدین منظور 132 نفر در محدوده سنی 20 تا 75 سال (61 مرد و 71 زن) FFQ 168-قلمی را دوبار (FFQ1-FFQ2) به فاصله زمانی 14 ماه تکمیل نموده و هم­چنین 12 یادآمد غذایی 24ساعته در 12 ماه متوالی جمع‌آوری شد. اولین یادآمد غذایی یک ماه بعد از تکمیل FFQ1 و یادآمد آخر یک ماه قبل از تکمیل FFQ2 پرسش شد. اقلام غذایی بر پایه مطالعات گذشته به هفده گروه غذایی تقسیم­بندی شدند. با استفاده از روش Residual دریافت گروههای غذایی برای سن و انرژی دریافتی تعدیل گردید. ضرایب همبستگی اسپیرمن و Deattenuated و هم­چنین مقایسه سهکهای دریافت گروههای غذایی از طریق آزمون کای دو بین میانگین 12 یادآمد غذایی 24ساعته و FFQ2 برای تعیین روایی نسبی و ضرایب همبستگی Intraclass بین FFQ1 و FFQ2 برای تعیین پایایی FFQ به کار گرفته شد. یافته­ها: میانگین سن و نمایه توده بدنی به ترتیب 8/16±5/35 سال و 2/5±5/25 کیلوگرم بر مترمربع بود. ضریب همبستگی اسپیرمن بعد از تعدیل اثر سن و Deattenuated برای روایی نسبی FFQ از 1/0 (چربی جامد) تا 77/0 (قندهای ساده) در مردان با میانگین 44/0 و از 12/0 (اسنک‌ها) تا 79/0 (قندهای تصفیه شده) در زنان با میانگین 42/0 متغیر بود. میانگین ضریب همبستگی Intraclass پس از تعدیل اثر سن و انرژی دریافتی برای پایایی FFQ، در مردان 51/0، (بالاترین مقدار در چای 91/0) و در زنان 59/0، (بالاترین مقدار در قندهای تصفیه شده 74/0) بود. میانگین درصد عدم توافق در مردان 3/7 و در زنان 3/9 بود. بیشترین درصد توافق برای گروه­های غذایی اسنک­ها و دسرها در مردان (6/60%) و چای و قهوه در زنان (9/62%) مشاهده گردید.نتیجه‌گیـری: این مطالعه نشان می­دهد که FFQ طراحی شده برای مطالعه قند و لیپید تهران برای اغلب گروههای غذایی، می‌تواند پایایی و روایی قابل قبول داشته باشد