بررسی زمان‌بندی و سطح فعالیت الکتریکی عضلات اطراف مفصل زانو در الگوهای حرکتی فعال و واکنشی در مردان سالم

Abstract

در نگرش جدید به عوامل کنترل حرکتی و نقش عوامل عصبی عضلانی، دیگر توانایی تولید نیرو در عضله به عنوان تنها عامل مهم نبوده، بلکه میزان سرعت، آمادگی سیستم عصبی عضلانی و نوع الگو و همکاری(synergy) عضلات در به کارگیری آنها به عنوان عوامل مهمتر در کنترل حرکت، ایجاد ثبات لحظه به لحظه و جلوگیری از صدمه به مفاصل بسیار حائز اهمیت می‌باشند. هدف از این مطالعه سنجش و تعیین زمان‌بندی و سطح فعالیت الکتریکی عضلات اطراف مفصل زانو (پهن داخلی و خارجی، رکتوس فموریس، همسترینگ داخلی و خارجی و گاسترکنمیوس) با کاربرد الکترومیوگرافی سطحی برای شناسایی و بررسی نحوه فعالیت و به کارگیری این عضلات در یک سری الگوهای حرکتی فعال و واکنشی بوده است. این تحقیق به روش شبه تجربی روی 40 نفر از افراد سالم و جوان در دامنه سنی 20 تا 30 سال با میانگین سنی 36/25 انجام شد. این افراد به روش نمونه‌گیری ساده انتخاب شدند و بطور متوالی و با ترتیب تصادفی در معرض الگوهای حرکتی قرار گرفتند و در حین این کار ثبت الکترومیوگرافی از عضلات صورت گرفت. ثبت الکترومیوگرافی در جهت سنجش زمان شروع فعالیت و سطح فعالیت الکتریکی عضلانی (اندازه گیری شاخص IAV)در تمام الگوهای حرکتی روی افراد مورد مطالعه انجام شد. الگوهای حرکتی در 3 گروه قرار داشتند، الگوی حرکات فعال شامل FSU و LSU، الگوهای حرکتی انفجاری شامل پرش عمودی و پرش به جلو و الگوهای حرکتی واکنشی (بهم ریختگی زاویه‌ای سطح اتکا) شامل بهم ریختگی قدامی با زانوی صاف و خم و بهم ریختگی خلفی با زانوی صاف و خم بود که از 6 عضله مورد مطالعه به صورت سطحی سیگنال الکترومیوگرافی ثبت گردید. براساس نتایج به دست آمده اغلب عضلات در حرکات واکنشی بطور معنی داری سریعتر از حرکات فعال وارد عمل شدند. عضله VM در حرکت بهم ریختگی قدامی 6/182 میلی ثانیه سریعتر از حرکت FSU وارد عمل شد(0001/0‍P<) و عضله مدیال همسترینگ 5/279 میلی ثانیه سریعتر عمل نمود. عضله گاستروکنمیوس در حرکت پرش به جلو 154/23 میکروولت فعالیت داشت در حالی که در حرکت FSU در فاز بالا رفتن، فعالیت آن 46/5 میکروولت بود. عضلات VM و VL در بهم ریختگی قدامی بطور معنی‌داری سریعتر از عضلات خلفی وارد عمل می‌شوند. برای مثال عضله فعالیت VM 3/23 میلی ثانیه سریعتر از MH بود. در حالی که در حرکات با بهم ریختگی خلفی نتیجه عکس شده و عضلات خلفی سریعتر عمل کردند. عضله همسترینگ داخلی در تمام حرکات واکنشی با سطح فعالیت بیشتری نسبت به همسترینگ خارجی و نسبت به خودش در حرکات فعال وارد عمل می‌شود. در حرکت بهم ریختگی خلفی سطح اتکا، عضله MH 2/7 میکروولت بیشتر از عضله LH فعالیت داشت. نتایج نشان داد که حرکات یادگیری شده از کارایی بالاتری در تصمیم‌گیری CNS در جهت انتخاب الگوی حرکتی برخوردار می‌باشد و فعالیتهای غیرضروری عضلانی، کمتر صورت می‌گیرد. عضله گاستروکنمیوس نقش برجسته‌ای را در حرکات انفجاری و همچنین بهم ریختگی خلفی سطح اتکا دارد که حتی از میزان فعالیت عضلات VM و VL نیز در این حرکات بیشتر می‌باشد. نقش عضله همسترینگ داخلی در حرکات واکنشی کاملاً واضح بوده و بطور بارزی بیش از عضله همسترینگ خارجی است. این عضله می‌تواند به عنوان یک فعال ساز سیستم کنترل وضعیت و ثبات دهنده لگن و تنه در بهم ریختگی بدن، حتی از ناحیه مچ پا، عمل کند.