نقش مداخلات دارویی و روان‌شناختی در کاهش آسیب ناشی از مصرف مواد در زندانیان معتاد

Abstract

زمینه و هدف: سوء مصرف مواد در زندان‌ها، یک مشکل جدی است، الگوهای پرخطر مصرف، منجر به بروز مشکلات بیش‌تری از جمله گسترش افراد HIV مثبت و مبتلا به ایدز می‌شود که ضرورت درمان سوء مصرف مواد و کاهش آسیب در زندان‌ها را مطرح می‌کند. هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی نقش مداخلات دارویی و روانشناختی در کاهش مخاطرات ناشی از مصرف مواد مخدر و بهبود وضعیت روانی زندانیان معتاد است. روش بررسی: برای این منظور، اثر دو درمان نگهدارنده متادون و درمان‌های مرسوم روانشناختی بر کاهش مصرف موادمخدر، شدت وابستگی به مواد، تزریق، تزریق مشترک، تزریق با وسایل غیراستریل، ارتباطات جنسی پرخطر و سلامت روان و رضایت زندانیان معتاد از درمان‌ها، در یک مطالعه مورد ـ شاهدی کمی و کیفی بررسی شد. افراد گروه آزمایش(38 نفر)، درمان نگهدارنده متادون و روانشناختی و افراد گروه شاهد(31 نفر)، درمان‌های معمول روانپزشکی دریافت نمودند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از: پرسشنامه جمعیت شناختی، پرسشنامه SCL-90-R (Symptom checklist 90 revised)، مقیاس خشم، مقیاس شدت وابستگی، پرسشنامه رفتارهای پرخطر و پرسشنامه رضایت مددجو. یافته‌ها: داده‌های مطالعه با استفاده از آزمون آماری t مستقل و Chi-square مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج مداخلات پس از تحلیل آماری و نیز تحلیل کیفی نشان داد که پس از 6 ماه اجرای برنامه درمانی، در گروه آزمایش، تغییر معنی‌داری در مصرف مواد، تزریق مواد و استفاده اشتراکی از سرنگ صورت گرفت و شاخص‌های سلامت روان افزایش یافت ولی در زمینه رفتارهای پرخطر جنسی هیچ گونه تفاوتی در گروه‌ها دیده نشد. همچنین بیماران گروه درمان نگهدارنده متادون، به طور معنی‌داری بیش از گروه دیگر از خدمات دریافتی رضایت داشتند. نتیجه‌گیری: از یافته‌های پژوهش نتیجه‌گیری می‌شود که ارایه مداخلات درمانی متادون، روانپزشکی و روانشناختی به معتادان در زندان‌ها، نه تنها مشکلی ایجاد نمی‌کند بلکه از بسیاری از مشکلات فعلی کاسته می‌شود و اقدامات فوق به کاهش آسیب در زندان کمک می‌کند.