مروری جامع بر نقش میکروRNAها، روش‌های شناسایی و اندازه‌گیری، مکانیسم‌های اختلال بیان و کاربردهای احتمالی در سطح بالین به عنوان مارکرهای زیستی تشخیصی، پیش‌آگهی و درمان بیماران مبتلا به سرطان ریه

Abstract

میکروRNAها، RNAهای کوتاه اندوژن تک‌رشته‌ای غیرکدکننده‌ی پروتئین می‌باشند که اغلب به عنوان تنظیم کننده‌ی منفی بیان ژن، بعد از فرآیند رونویسی عمل می‌کنند. این مولکول‌ها به صورت فعال در فرآیندهای مهم سلولی مشارکت کرده و در ایجاد بدخیمی‌های مختلف نظیر سرطان ریه دخیل‌اند. سرطان ریه سلول‌های غیرکوچک، با ماهیت هتروژن، بیش از ۸۰% موارد سرطان ریه را شامل می‌شود. اخیراً بررسی الگوی بیان RNAهای تنظیمی غیر کدکننده در بافت‌های سالم و بیمار مورد توجه قرار گرفته و نقش احتمالی میکروRNAها در تنظیم بیان ژن پیشنهاد شده است. یافته‌های رو به افزایش این مولکول‌ها را از نظر عملکرد در دو رده‌ی آنکومیر و یا RNAهای سرکوبگر تومور معرفی می‌نماید. غربالگری گسترده‌ی ژنوم نشان داده است که الگوی بیان میکروRNAهای خاص با پیامد سرطان ریه سلول‌های غیرکوچک مرتبط می‌باشد. از طرفی ارزیابی کمی بیان ژن نشان داده است که میکروRNAهای دارای بیان بالا در بافت سالم، در تومورهای ریه کاهش بیان یافتند که نشانگر نقش احتمالی این مولکول‌ها به عنوان "مهارکننده‌ی تومور" می‌باشد. برعکس، گروه دیگر میکروRNAها نیز که در بافت تومور ریه با افزایش بیان شناسایی و به عنوان "آنکومیر" معرفی شدند. دراین مقاله مروری قصد داریم به معرفی، ساخت و پردازش و اهمیت میکروRNAها در سلول‌های نرمال و بیمار، بافت سالم و بافت بدخیم ریه، مکانیسم‌های درگیر در اختلال بیان، عملکرد، روش‌های شناسایی و در نهایت کاربرد این مولکول‌ها به عنوان مارکر زیستی در سطح بالین بپردازیم.