بررسی وضعیت روانی زنان حامله مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر تهران در سال 81-1380

Abstract

پژوهشهای متعددی که در بسیاری از نقاط دنیا و همچنین ایران صورت گرفته است، نشان دهنده بالاتر بودن اختلالات روانی در زنان نسبت به مردان می‌باشد اما لازم به ذکر است که این تحقیقات به شکل کلی انجام شده و به خانمهای باردار اختصاص ندارد. این مطالعه به منظور تعیین وضعیت سلامت روان در خانمهای باردار شهر تهران و عواملی که با شدت علائم روانی در آنها در ارتباط هستند، صورت گرفت. این تحقیق به شکل یک مطالعه پیمایشی و مقطعی در 4 مرکز بهداشتی ـ درمانی از مراکز بهداشت شمال، جنوب، شرق و غرب تهران و مرکز بیمارستانی شهید اکبرآبادی روی 1452 خانم باردار انجام شد. برای ارزیابی وضعیت سلامت روان، پرسش‌نامه خود ایفای SCL-90-R به شکل فردی و در حضور یک راهنما تکمیل می‌شد. سپس متوسط نمره فرد در هر یک از ابعاد مورد بررسی به عنوان شاخص شدت علائم محاسبه می‌گردید. شیوع اختلالات مختلف براساس نمره برش، 1(خفیف)، 2(متوسط) و 3(شدید) برآورد شد و برای بررسی عواملی که در ارتباط با شدت علائم روانی هستند از روش رگرسیون لجستیک استفاده گردید. علائم روانی متوسط یا شدید(نمره 2 یا بالاتر) در خانمهای باردار به ترتیب شیوع عبارت بودند از: جسمی‌سازی(6/10%)، افسردگی(5/10%)، نگرش پارانویید(1/10%)، اضطراب(5/9%)، حساسیت در روابط بین فردی(8/8%)، پرخاشگری(6/6%)، وسواس و اجبار(4/5%)، فوبیا(7/4%) و افکار پسیکوتیک(2/3%). شاخص شدت کلی در 5% از بیماران، بزرگتر از 2(شاخص متوسط یا شدید) به دست آمد. از بین فاکتورهای مربوط به باروری، عاملی که بیشترین ارتباط را با شدت علائم روانی داشت، سابقه ناباروری بود(36/6-95/1: CI 95%، 52/3= Adjusted OR ). قرار گرفتن در سه ماهه سوم و دوم نسبت به سه ماهه اول دارای اثر محافظت کننده در برابر اختلالات روانی بودند. هر چند بالابودن شیوع اختلالات روانی در خانمهای باردار می‌تواند ناشی از علل متعددی نظیر خصوصیات سنی و جنسی در این جمعیت خاص باشد اما بخشی از آن را می‌توان به مسئله بارداری نسبت داد. این مسئله بویژه در افرادی که دارای عوامل خطرزایی نظیر سابقه ناباروری هستند، اهمیت بیشتری دارد. در هر حال، دوره بارداری یک فرصت بسیار مناسب برای ارزیابی خانمها از نظر سلامتی (از جمله سلامتی روانی) است که شاید در طول عمر بسیاری از خانمها هرگز فراهم نشود، بنابراین در این رابطه، اضافه‌کردن مشاوره روان‌پزشکی به برنامه معمول مراقبتهای بارداری پیشنهاد می‌گردد.