بحران تشخیص کاتاراکت مادرزادی: بررسی سن تشخیص بیماری کاتاراکت مادرزادی یک طرفه در کودکان ارجاع شده به درمانگاه لنز بیمارستان فارابی تهران طی سال‌های 1389 الی 1396

Abstract

زمینه و هدف: کاتاراکت مادرزادی یکی از مهم­ترین علل نابینایی و نقص بینایی شدید در کودکان است و مسئول حدود 5 تا 20 درصد موارد نابینایی اطفال در جهان است. تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری بسیار مهم است. با توجه به اهمیت نابینایی در اطفال و بار مالی سنگینی که بر نظام سلامت تحمیل می­کند، بر آن شدیم تا به بررسی سن هنگام تشخیص کاتاراکت مادرزادی در کودکان مراجعه کننده به درمانگاه لنزهای تماسی بیمارستان فارابی تهران بپردازیم. روش کار: در این مطالعه توصیفی که در بهار و تابستان سال 1398 انجام شد، با والدین تمامی کودکان مبتلا به کاتاراکت مادرزادی یک طرفه (بازه سنی کودکان هنگام مطالعه 24 تا 110 ماه) که عدسی چشم مبتلا به کاتاراکت خارج شده بود و طی سال­های 1389 الی 1396 به درمانگاه لنز بیمارستان فارابی تهران ارجاع داده شده بودند تماس گرفته شد و دعوت به مشارکت در مطالعه شدند، تمامی مواردی که مراجعه کردند مورد مصاحبه حضوری و معاینه­ی حدت بینایی قرار گرفتند و اطلاعات آن­ها ثبت گردید. یافته­ ها: از مجموع 82 کودک مبتلا به کاتاراکت مادرزادی که جهت انجام مصاحبه حضوری و معاینه دعوت شده بودند، 38 کودک (3/46%) شامل هجده دختر و بیست پسر، با میانگین سن هنگام تشخیص بیماری 94/4 ماه، (میانه: 4 ، طیف: بدو تولد تا 24 ماه) مراجعه کردند. تنها در سه مورد (9/7%) کاتاراکت مادرزادی در بدو تولد تشخیص داده­ شده بود. از 35 مورد باقیمانده چهار مورد (4/11%) طی مراجعات روتین پس از تولد نوزاد تشخیص داده شده­اند. 32 خانواده (2/84%) طی ماه­های پس از تولد شک کرده بودند که یکی از چشم­های فرزندشان مشکلی دارد. 32 خانواده طی ماه­های بعد مراجعه به پزشک متخصص داشته­اند که سیزده خانواده (6/40%) به متخصص اطفال مراجعه کرده­اند و متخصصین اطفال در سه مورد (07/23%) موفق به تشخیص کاتاراکت مادرزادی یک طرفه شده­اند. نوزده خانواده دیگر (3/59%) مستقیما به چشم پزشک مراجعه کرده­اند که چشم پزشکان در نوبت اول مراجعه در شانزده مورد (2/84%) موفق به تشخیص کاتاراکت یک طرفه شده­اند. لازم به ذکر است که تمامی 13 خانواده­ای که در اولین مراجعه به متخصص اطفال یا چشم پزشک، به غلط، به آن­ها اطمینان داده شده بود که فرزندشان سالم است قانع نشده و همگی آن­ها در مراجعه­ی دوم به چشم پزشک مراجعه کردند که در دوازده مورد (2/98%) تشخیص کاتاراکت یک طرفه داده شد. نتیجه­ گیری: به نظر می­رسد آموزش­های معمول در طی دوران تخصص برای غربالگری کاتاراکت مادرزادی نوزادان کافی و یا کارآمد نبوده است و بهتر است ضمن رفع این نقیصه، در همایش­هایی که برای متخصصین اطفال برگزار می­شود، بر موضوع کاتاراکت مادرزادی و تشخیص زودهنگام آن و عوارض ناشی از عدم تشخیص به موقع تاکید گردد. غربالگری تمامی نوزادان از نظر وجود کاتاراکت با استفاده از روش ساده معاینه بازتاب قرمز چشم قویا توصیه می­شود. ارجاع فوری به چشم پزشکان در موارد عدم وجود بازتاب قرمز چشم در اسرع وقت بهترین نتیجه را دربرخواهد داشت.