مقایسه تاثیر ارتفاع پاشنه بر روی شاخص‌های حفظ تعادل

Abstract

زمینه و هدف: وجود تعادل خوب برای انجام فعالیت‌های روزمره الزامی است. مطالعات اخیر در این زمینه، بر پایه تطابق‌پذیری تعادل به وسیله تجربیات قبلی و تمرین تمرکز یافته‌اند. مطالعه بر روی افرادی که به نوعی چنین تجربه‌ای را در دراز مدت داشته‌اند، می‌تواند ویژگی تطابق‌پذیری تعادل را روشن‌تر نماید. هدف از مطالعه حاضر، بررسی توانایی تعادلی افرادی بود که در طی فعالیت‌های روزانه به طور مستمر در معرض اغتشاش‌های تعادلی بوده اند تا بتوان تاثیرات و ماندگاری تمرینات تعادلی را که از موارد مهم و مورد بحث در توانبخشی می‌باشند، مورد تایید قرار داد. روش بررسی: این مطالعه از نوع شبه تجربی ـ مقطعی است و بر روی 60 فرد سالم در دو گروه که هر گروه شامل 30 زن جوان که براساس معیارهای ورود به بررسی و به صورت غیراحتمالی انتخاب شده بودند، انجام گرفت. گروه 1، افرادی بودند که سابقه استفاده از کفش پاشنه‌دار را در 6 ماه گذشته نداشتند و گروه 2، افرادی بودند که سابقه استفاده ممتد از کفش پاشنه‌دار با ارتفاع حداقل 3 سانتی‌متر(cm) و حداقل به مدت 6 ماه را داشتند. شاخص کل ثبات دینامیک و شاخص کل محدوده ثبات با استفاده دستگاه بایودکس(Biodex) و در حالی که آزمودنی‌ها در نوبت‌های متفاوت کفش‌های طراحی شده با سه پاشنه 0، 3+، 5+ سانتی‌متر را پوشیده بودند، ثبت گردیدند. متغیرهای وابسته، توسط آزمون آماری Repeated Measurment در هر گروه، توسط آزمون T مستقل بین دو گروه و توسط نرم‌افزار SPSS(نسخه 10) بررسی و مقایسه گردیدند. یافته‌ها: در گروه 1، با افزایش پاشنه از 0 سانتی‌متر به 5+ سانتی‌متر، توانایی کنترل تعادل کاهش معنی‌داری داشت(05/0p<). اما در گروه 2، با افزایش ارتفاع پاشنه، اختلاف معنی‌داری در تغییر کنترل تعادل پیدا نشد(05/0p>). علاوه بر این، «شاخص کل ثبات دینامیک» در بین دو گروه برای پاشنه 5+ تفاوت معنی‌داری را نشان داد(05/0p<). نتیجه‌گیری: عوامل مختلف بیومکانیکی(مانند تغییر وضعیت بیومکانیکی مفصل مچ پا) و عصبی(مانند وابستگی به سیستم فیدبکی) می‌توانند توجیه کننده عدم وجود پاسخ‌های سریع و مناسب عضلانی و عدم کنترل مناسب تعادل در افراد گروه 1 باشند. گرچه در گروه 2 همان تغییرات در ارتفاع پاشنه و تغییرات بیومکانیکی وجود داشت، اما به نظر می‌رسد دلیل تفاوت بین دو گروه، تغییرات در عملکرد سیستم عصبی گروه 2 به خاطر استفاده طولانی مدت از کفش‌های پاشنه‌دار بوده باشد. ایجاد پاسخ‌های مناسب پیش‌بینی کننده تغییرات پاسچر(Posture) و کنترل کننده تعادل، با افزایش ارتفاع پاشنه و در طی فعالیت‌های روزانه در افراد این گروه باشد. به نظر می‌رسد، نوعی سازگاری در سیستم عصبی به دنبال استفاده مستمر از کفش‌های پاشنه بلند در این گروه اتفاق افتاده باشد. یافته‌های این بررسی، اثر تطابقی سیستم عصبی مرکزی و ایجاد تغییرات دائم در استراتژی‌های کنترل تعادل در طی فعالیت‌های حرکتی روزمره را تایید می‌کند.