تعیین عوامل مؤثر بر اثربخشی واکسن هپاتیت ب در بیمارانی که همودیالیز می‌شوند

Abstract

پیشگیری از عفونت هپاتیت ب در بیمارانی که همودیالیز می‌شوند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است اما انجام این کار مهم، مشکلات اجرایی زیادی را به همراه دارد که از جمله آن می‌توان به کاهش اثربخشی واکسن هپاتیت ب در این بیماران و کاهش تیتر آنتی‌بادی( HbsAb ) به سطح غیر محافظت کننده پس از گذشت مدت زمان نامعلوم، اشاره کرد که این عوامل لزوم بررسی مکرر تیتر آنتی‌بادی در فاصله‌های زمانی مشخص (به عنوان مثال 6 ماه) و تجویز مجدد واکسن در مواقع مورد نیاز را نشان می‌دهد. این مطالعه با هدف بررسی عوامل موثر بر اثربخشی واکسن هپاتیت ب در بیمارانی که همودیالیز می‌شوند صورت گرفت. این تحقیق مورد ـ شاهدی روی 121 بیمار مراجعه کننده به بخش همودیالیز بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد تهران انجام شد. 64 نفر در گروه مورد(تیتر آنتی‌بادی کمتر از mIU/ml 10) و 57 نفر در گروه شاهد(تیتر آنتی‌بادی بیشتر یا مساوی mIU/ml 10)، قرار گرفتند. یک پرسش‌نامه که شامل اطلاعات دموگرافیک، آزمایشگاهی، مدت زمان همودیالیز، سابقه بیماری دیابت و مصرف سیگار بود با استفاده از اطلاعات موجود در پرونده‌ها و همچنین پرسش از بیماران تکمیل گردید. سپس اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS10 و 6 EPI Info مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای آنالیز نتایج از شاخصهای فراوانی نسبی، میانگین، انحراف معیار و خطای معیار و همچنین از تستهای chi2 ، Levene ، Kolmogorov-Smirnov و t و ضریبهای همبستگی پیرسون و اسپیرمن و برای بررسی عوامل پیش‌گویی کننده از مدل Multiple Linear Regression استفاده شد. از 121 بیمار مورد بررسی، 56 نفر زن و 65 نفر مرد بودند. فراوانی گروه خونی Rh مثبت در گروه مورد بطور معنی‌داری بیش از گروه شاهد(010/0= P و 63/2= odds ratio ) و فراوانی افراد سیگاری در گروه مورد بطور معنی‌داری کمتر از گروه شاهد بود(031/0= P و 27/0= odds ratio ). با توجه به نتایج به دست آمده افزایش وزن (015/0= P و 225/0-= r ) و سن (006/0= P و 253/0-= r ) بطور معنی‌داری سطح خونی آنتی‌بادی را در بیماران کاهش می‌داد و سن بیمار و Rh از جمله عوامل پیش‌گویی کننده تیتر آنتی‌بادی در مدل رگرسیونی بوده‌اند. سن بالا، سوء تغذیه و گروه خونی Rh مثبت از عوامل خطر کاهش اثربخشی واکسن هپاتیت ب در بیمارانی که همودیالیز می‌شوند، هستند. بنابراین در بیمارانی که این عوامل خطر وجود دارند مراقبتهای بیشتر و پیگیری دقیقتری در طول زمان مورد نیاز می‌باشد.