مروری بر عقب‌ماندگی ذهنی و بررسی اتیولوژیک آن در کودکان 15 – 4 ساله مراجعه‌کننده به مرکز آموزشی درمانی کودکان مفید در سال 76- 1375

Abstract

عقب‌ماندگی ذهنی یکی از مشکلات مهم کودکان در جوامع مختلف می‌باشد. مراقبت از این گروه کودکان، علاوه بر مشکلات مالی، افراد خانواده را از نظر عاطفی و روانی نیز در تنگنا قرار می‌دهد. بدون شک مهم‌ترین راه حل این دشواری‌ها، پیشگیری از وقوع عقب‌ماندگی عقلی می‌باشد که در موارد فراوانی میسر خواهد بود. در همین راستا 150 کودک دارای ضریب هوشی (IQ) کمتر از 70 که در گروه سنی 15 – 4 سال قرار داشتند طی مدت 9 ماه ( مهرماه 1357 لغایت خرداد 1376) مورد بررسی و پژوهش قرار گرفتند. بر مبنای اقدامات تشخیصی، نتایج حاصله به این قرار بود: در 20% موارد (30 نفر)، علت کندذهنی به مسایل قبل از تولد منسوب گردید که اهم آن عبارت بودند از: بیماری‌های ژنتیکی، ناهنجاری‌های کروموزومی، اختلالات متابولیک و بالاخره عفونت‌های داخل رحمی و بیماری‌های مادر. عقب‌ماندگی عقلی در 24 درصد (36 نفر) بیماران از مسایل هنگام تولد، نظیر خفگی، نارسی (Prematurity)، زایمان‌های دوقلو و ضربات وارد به سر در زمان تولد منشاء گرفته بود. عفونت‌ها، تروما، خونریزی‌های درون جمجمه، کم‌کاری تیرویید از مسایل دیگری هستند که عقب‌ماندگی عقلی را در 3/27% (41 نفر) از بیماران در دوران بعد از تولد موجب گردید. در 7/28% از بیماران (43 نفر) عامل مشخصی به عنوان اتیولوژی کندذهنی احراز نگردید.اکثریت کودکان مورد بررسی در گروه سنی 6 – 4 سال قرار داشتند و 6/72% از بیماران مورد مطالعه تاخیر در تکامل حرکتی داشته و 65% به صرع مبتلا بودند. اختلالات رفتاری، نقایص بینایی، شنوایی و فلج مغزی مشکلات همراه دیگر در تعداد کمتری از بیماران بود. 7/42% کودکان این تحقیق محصول ازدواج فامیلی بودند. با عنایت به یافته‌های ناشی از این مطالعه به نظر می‌رسد که اقدامات زیر می‌تواند وقوع عقب‌ماندگی ذهنی را در حد قابل ملاحظه‌ای تقلیل دهد: پیشگیری از زایمان‌های نارس، هنگامی که مقدور است. درمان و کنترل بیماری‌های عفونی، مراقبت بیشتر جهت جلوگیری از حوادث وتروماها، انجام تست‌های غربالگری در دوران نوزادی برای تشخیص زودرس بیماری‌های متابولیک(PKU و کم‌کاری تیروئید و …) و بالاخره اجتناب از ازدواج‌های فامیلـــی در صورتی‌ که در فامیــل و خانواده‌ها قبلاً موردی از عقب‌‌ماندگــی اتفاق افتاده باشد.