مکان یابی بهینه بیمارستان های شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهر اردبیل

Abstract

زمینه و هدف: ایجاد مراکز خدماتی جدید از جمله بیمارستان­ها، مستلزم صرف هزینه های زیاد می باشد و تعیین مکان بهینه این مراکز به نحوی که همه شهروندان از آن بهره مند شوند در راستای کاهش هزینه ­ها و افزایش بهره ­وری مهم است. در این تحقیق با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مکان­های بهینه جهت احداث بیمارستان در شهر اردبیل مورد بررسی قرار گرفت.

روش کار: این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش و ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. مراحل طی شده در امر مکان­یابی مراکز بیمارستانی شامل تهیه لایه ­های اطلاعاتی برای هر عنصر، طبقه­ بندی هر لایه اطلاعاتی بر اساس میزان ارزش و ترکیب همه لایه ­های اطلاعاتی و اعمال ضرایب نهایی مدل ANP و تهیه نقشه نهایی بوده است. همچنین داده­ ها شامل یازده معیار نزدیکی به مراکز و محلات پرتراکم جمعیتی، نزدیکی به فضای سبز، نزدیکی به معابر اصلی، نزدیکی به مراکز آتش­ نشانی، فاصله از بیمارستانهای موجود، فاصله از مراکز صنعتی، فاصله از شیب، فاصله از مراکز آموزشی، فاصله از گورستان، فاصله از مراکز نظامی، فاصله از اماکن ورزشی بوده است.

یافته­ ها: پس از انجام محاسبات و بررسی­ های لازم، بیشترین وزن به معیار «نزدیکی به مراکز پرتراکم جمعیتی» (229.) و کمترین وزن به معبار «فاصله از گورستان» (33) تعلق گرفت. با توجه به وزن معیارها و همپوشانی لایه­ ها در نهایت مکانهای بسیار مناسب تا بسیار نامناسب جهت استقرار سایت­های بیمارستانی در شهر اردبیل مشخص گردید. پهنه با استقرار مکانی بسیار مناسب با رنگ (سبز تیره)، با مساحتی معادل 630 هکتار؛ پهنه استقرار مکانی مناسب با رنگ (سبز روشن) و با مساحتی معادل 851 هکتار؛ پهنه با استقرار نسبتاً مناسب با رنگ (زرد) و با مساحتی معادل 1218.2956 هکتار؛ پهنه با استقرار نامناسب با رنگ (نارنجی) و با مساحتی معادل 1243 هکتار و در نهایت پهنه استقرار مکانی بسیار نامناسب با رنگ (قرمز) و با مساحتی معادل 480 هکتار.

نتیجه­ گیری: نتایج بدست آمده از کلاسه ­بندی، بهترین مکان­ها جهت احداث بیمارستان­ها در سطح شهر اردبیل بر اساس مناطق چهارگانه شهرداری را نشان داده که در منطقه یک شهرداری اردبیل، نواحی 2، 5، 8، 11 و در منطقه دو شهرداری، نواحی 6 و 7 که شامل حاشیه جنوب­ شرقی شهر اردبیل می­شود، در منطقه سه شهرداری، نواحی 1، 2، 6، 8، 10 که شامل حوزه غربی شهر اردبیل می­شود و در منطقه چهار شهرداری، نواحی 1، 2، 6، 7، 10، 11 که شامل بخش­هایی از بلوک­های واقع در مسیر شمالی و شمال ­غربی شهر اردبیل می­باشد، بهترین پهنه جهت استقرار سایت بیمارستانی شناسایی شده­ اند و می­توان در این عرصه­ های جغرافیایی جهت احداث بیمارستان­های جدید در راستای بهبود دسترسی مردم به خدمات سلامت استفاده کرد.