توزیع میزان بستری بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر در استان اردبیل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS

Abstract

زمینه و هدف: بیماریهای قلبی- ‌عروقی اولین علت مرگ‌ومیر و ناتوانی در جهان است. آگاهی از وضعیت سلامت و الگوی فضایی و زمانی شیوع بیماری نقش اساسی در برنامه‌ریزی سلامت دارد. لذا این پژوهش با هدف بررسی روند فضایی و زمانی بیماری عروق ‌کرونر در استان اردبیل انجام گرفت. روش‌کار: این پژوهش مطالعه‌ای توصیفی– تحلیلی و مقطعی است. جمعیت مورد بررسی تمامی بیماران بستری به‌علت بیماری عروق‌کرونر در بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم‌ پزشکی ‌اردبیل در یک بازه زمانی 5 ساله (1394-1390) به‌روش سرشماری انتخاب شدند. داده‌ها از نظر محل سکونت و زمان بستری طبقه‌بندی شده و نرخ بستری براساس جمعیت بدست آمده همان سال محاسبه گردید. میزان‌های حاصله توسط SPSS-23 با استفاده از آزمون‌های توصیفی و تحلیل واریانس با اندازه­گیری­های مکرر مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار گرفت و سپس نقشه‌های توزیع فضایی به تفکیک سال با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS 10.2 ترسیم شد. یافته‌ها: در تجزیه‌وتحلیل دموگرافیک از 60156 بیمار بستری به‌‌علت بیماری عروق‌ کرونر در بازه زمانی مورد مطالعه، 58 درصد را مردان و 42 درصد را زنان تشکیل میدادند. بیشترین محدوده سنی بیماران بستری 60-69 سال (25/3%) بود. در بررسی مدت و دفعات بستری بیماران مبتلا به بیماری عروق‌کرونر 92/4 درصد بیماران کمتر از 7 روز و 53/9 درصد بیماران یک بار بستری شده بودند. در بررسی روند زمانی بیماری، بیشترین نرخ بستری با روند صعودی در خلخال و با روند کاهشی در اردبیل و کمترین نرخ بستری علیرغم روند افزایشی در شهرستان کوثر مشاهده شد. در طول بازه زمانی بیشترین کاهش نرخ به‌ ترتیب در شهرستان بیله‌سوار، مشکین‌شهر، نمین و نیر و بیشترین افزایش در گرمی، پارس‌آباد و کوثر دیده شد. نتیجه‌گیری: با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی توزیع فضایی و مناطق در معرض خطر و روند فضایی و زمانی بیماری عروق کرونر قلب در بازه زمانی 94-1390 در استان اردبیل مدلسازی شد. نتایج نشان داد که میزان بستری در برخی از شهرستان‌های استان علیرغم نوسان در سال‌های متوالی بالا بوده و روند افزایشی داشت. همچنین مناطق شمالی و جنوبی استان در معرض خطر بیشتری از لحاظ ابتلا بودند. با شناسایی مناطق در معرض خطر و روند افزایشی میزان بستری می‌توان از عوامل خطر بیماری‌های قلبی‌ و عروقی در دوران کودکی و نوجوانی و در زمان درمان بیماران از مرگ‌ و میر ناشی از این بیماری‌ها پیشگیری نمود.