مروری بر سیر تدوین و تصویب راهنمای اخلاقی پژوهشهای ژنتیک

Abstract

مقدمه: در سال‌های اخیر پیشرفت‌های جدید پزشکی همراه با استفاده از فن‌آوریهای پیشرفته پزشکی جهت تشخیص و درمان بیماریها، مسائل اخلاقی متعددی را ایجاد کرده‌ است. در این میان یکی از حوزه‌های پزشکی که پیشرفت چشمگیری داشته، حوزه تحقیقات ژنتیکی است. اطلاعات ژنتیکی حاصل از تحقیقات ژنتیکی اغلب به عنوان یک موضوع ویژه در نظر گرفته میشوند، چرا که رابطه نزدیکی با هویت فردی دارند و این خطر بالقوه وجود دارد که توسط شرکت‌های بیمه‌ای یا استخدامی جهت انگ‌گذاری به افراد یا تبعیض میان آن‌ها مورد استفاده قرار گیرند. در واقع از آنجاییکه تحقیقات ژنتیکی و اطلاعات حاصل از آن‌ها موارد پیچیدهی اخلاقی را برای محققان و سوژه‌های تحقیقاتی پدید میآورند، تاکنون چندین راهنمای اخلاقی ملی و بین‌المللی جهت تحقیقات ژنتیکی در سطح جهان تدوین شده است. اما باید توجه داشت که مشکلات اخلاقی ایجاد شده اغلب در کشورهای مختلف متفاوت هستند، چرا که هر کشور فرهنگ خاص خود را دارد و شرایط و فرصت‌های پژوهشی نیز در کشورهای مختلف متفاوت است. از این رو طرح تدوین کدهای اخلاقی ملی در زمینه تحقیقات ژنتیکی در کشور ما تصویب شد و به اجرا درآمد. مواد و روش‌ها: با توجه به اهمیت ویژه موضوع، ما از منابع متفاوت از جمله سایت‌های pubmed، Ovid، Google و غیره راهنماهای اخلاقی ژنتیک را چه در سطح ملی و چه در سطح بین‌المللی جمع‌آوری نمودیم. این جست‌وجو با استفاده از کلید واژه‌هایی از جمله research، genetic، ethical guidelines، ethics و غیره صورت گرفت. سپس ما با توجه به شرایط کشور خود و با استفاده از نظرات محققان ژنتیک و فقها و حقوقدانان، راهنمای اخلاقی تحقیقات ژنتیکی را تدوین نمودیم. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به پیشرفت‌های روزافزون علم ژنتیک، و مشکلات اخلاقی احتمالی همراه با آن‌ها، به کارگیری راهنماهای اخلاقی ژنتیکی میتواند با کاهش این مسائل اخلاقی، از هویت و شأن انسانی سوژه‌های تحقیقاتی حمایت نماید.