مروری بر سیر تدوین و تصویب راهنمای اخلاقی پژوهش‌های پیوند عضو و بافت در کشور

Abstract

مقدمه: شواهد تاریخی متعدد مبنی برعدم رعایت اصول اخلاقی در افراد مورد پژوهش، باعث توجه ویژه به موضوع «اخلاق در پژوهش» و تهیه راهنماهای اخلاقی بین‌المللی در دهه‌های اخیر شده است. برخی کشورها نیز متناسب با شرایط اجتماعی، فرهنگی و مذهبی خود راهنماهای اخلاقی ملی مدونی را تهیه نموده‌اند. در همین راستا تهیه راهنمای اخلاقی تخصصی در پژوهشهای پزشکی به عنوان یک ضرورت ملی پیگیری گردید. روش‌ها: تدوین «راهنمای تخصصی ملی اخلاق در پژوهشهای علوم پزشکی» به صورت یک طرح مشترک مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی، و مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، و با حمایت مرکز ملی تحقیقات علوم پزشکی کشور و معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی سالهای 1383-1384 صورت پذیرفت. این طرح طی چندین مرحله شامل جستجوی متون، تدوین پیش نویس، نظرخواهی از اساتید و صاحبنظران فقه، حقوق، اخلاق، و پزشکی، صورت گرفت. نتایج: راهنمای تخصصی ملی شامل شش موضوع؛ راهنمای اخلاقی کارآزماییهای بالینی، راهنمای اخلاقی پژوهش بر گروههای خاص، راهنمای اخلاقی پژوهشهای ژنتیک، راهنمای اخلاقی پژوهش بر گامت و جنین، راهنمای اخلاقی پژوهشهای پیوند عضوو بافت، و راهنمای اخلاقی پژوهش بر حیوانات میباشد که ما در اینجا بطور ویژه «راهنمای اخلاقی پژوهشهای پیوند عضو و بافت» را بیان خواهیم نمود. در حال حاضرراهنماهای تخصصی پس از تأیید نهایی شورای سیاستگذاری وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، توسط وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی ابلاغ گردیده است.نتیجه‌گیری: مسلماً طراحی این راهنماهای اخلاقی تخصصی، با سیر شرح داده شده در منطقه مدیترانه شرقی منحصر به فرد است امّا مهمتر از تدوین این راهنماها، اجرای آنهاو حفاظت از سوژه های انسانی و حتی حیوانات میباشد که نیازمند نظارت و کنترل دقیق‌تر، و تقویت کمیته‌های اخلاق در پژوهش میباشد.