ارزیابی مدل SWAT در تعیین مولفه‌های بیلان آب حوضه آبخیز گاماسیاب

Abstract

امروزه با توجه به اهمیت شناخت و آگاهی از وضعیت بیلان آبی حوزه های آبخیز و تحلیل رفتار هیدرولوژیکی حوزه ها خصوصا حوزه های بدون ایستگاه آبسنجی، جهت برنامه ریزی و اجرای طرح های آبی، لزوم استفاده از فناوری های نوین در پیش بینی مولفه های بیلان آبی بیش از پیش مشهود می باشد. بر این اساس در حوزه آبخیز گاماسیاب (در جنوب استان همدان و کرمانشاه) با بکارگیری مدل هیدرولوژیکی SWAT به کمک تکنیک های نرم افزاری همچون GIS مولفه های بیلان آب حوزه بر اساس طراحی شبکه سلولی شبیه­سازی گردید. نقشه­های رقومی کاربری اراضی، بافت خاک، ارتفاعی وسری­های زمانی پیوسته دما، بارش، تبخیر و تعرق و دبی در گام زمانی روزانه ورودی­های اصلی مدل می­باشند. مدل در هر شبکه سلولی با توجه به پارامتر های موثر در بیلان آبی، موازنه بیلان آبی کل دوره را برقرار، و در ادامه مولفه های بیلان خصوصا رواناب را در حوزه شبیه‌ سازی می نماید. واسنجی مدل برای 20 سال انتهایی دوره آماری (1370تا1389) و اعتبارسنجی مدل برای دوره 5 ساله ابتدایی (1365تا1369) لحاظ شده است. برطبق نتایج شبیه سازی 28 درصد کل بارش حوزه بصورت رواناب کل از حوزه خارج شده که با داده مشاهداتی در ایستگاه آبسنجی خروجی حوزه مطابقت دارد. در ادامه برای ارزیابی کارایی مدل، مقادیر شبیه سازی شده در هر دو دوره آماری با استفاده از داده های مشاهداتی بارش، تبخیر و دبی مورد مقایسه قرار گرفت. روشهای آماری همانند معیار ارزیابی ناش- ساتکلیف نشان داد مدل SWAT با دقت خوبی (ضریب بالای 60 درصد) مولفه های بیلان آبی نظیر برگاب، ذخیره چالابی، نفوذ و مقدار رواناب خصوصا رواناب کل را در این حوزه پیش بینی نمود