گزارش فنی: بررسی اثرات خشکسالی بر تنوع زیستی جزایر دریاچه ارومیه و راهکارهای جایگزین تامین منابع آب

Abstract

هر ساله حدود ۴۱۳ میلیارد متر مکعب آب در اثر نزولات جوی وارد کشور می‌شود که از این مقدار حدود ۲۸۳ میلیارد متر مکعب از طریق تبخیر و تعرق دوباره وارد جو می­شود. در واقع هدف از اجرای طرح‌های جمع‌آوری آب باران استفاده از میزان آبی است که توسط تبخیر و تعرق از دسترس خارج می­گردد. جمع‌آوری آب باران غالباً با هدف تأمین آب غیر شرب خانگی، آبیاری فضای سبز خانگی و شهری، آب شرب دام‌ها و آبیاری باغات به ‌صورت محدود انجام می‌شود. یکی دیگر از مصارف آب باران جمع­آوری شده، تامین آب شرب مورد نیاز حیات­وحش است که در کشورهای مختلف تجربه گردیده است. بر اساس اطلاعات موجود در کشور، هنوز مطالعات جامعی بر روی استفاده از سطوح آبگیر باران به منظور تامین آب شرب حیات وحش که منتهی به تهیه یک دستورالعمل اجرایی در این زمینه باشد صورت نپذیرفته است. در این راستا طرح "بررسی اثرات خشک­سالی بر تنوع زیستی جزایر دریاچه ارومیه و راهکارهای جایگزین تامین منابع آب" با هدف مطالعه و طراحی سطوح آبگیر باران به منظور تامین آب شرب حیات وحش جزایر سه گانه دریاچه ارومیه (کبودان، اسپیر و آرزو) به نحوی که این روش سازگار با محیط زیست بوده و تامین آب آن نسبتاً قابل اطمینان و بادوام باشد، و هم­چنین بومی­سازی الگوهای مطالعه و طراحی سیستم­های سطوح آبگیر باران جهت استفاده در سایر مناطق حفاظت شده کشور؛ در اولویت انجام توسط انجمن سیستم­های سطوح آبگیر باران ایران قرار گرفت. جهت رسیدن به اهداف این طرح مطالعات در قالب پنج بخش مجزا شامل: مروری بر روش­های جمع­آوری آب باران به ویژه برای حیات وحش، مروری بر اقلیم حوضه دریاچه ارومیه و خرداقلیم و تنوع زیستی جزایر با نگاه ویژه به خشک­سالی­های حاکم بر منطقه، مکان­یابی سیستم­های سطوح آبگیر باران مناسب برای جزایر دریاچه ارومیه، طراحی سیستم­های سطوح آبگیر باران مناسب برای جزایر دریاچه ارومیه (انتخاب محل اجرا و برآورد مالی)، دستورالعمل تأمین آب شرب حیات­ وحش با تکیه بر استحصال آب باران (جزایر دریاچه ارومیه) برنامه­ریزی و انجام پذیرفت. در حال حاضر نیز یک مورد از سامانه­های استحصال آب باران طراحی شده در جزیره کبودان واقع در دریاچه ارومیه در حال احداث است. همچنین از نتایج این مطالعات یک جلد کتاب با همکاری انجمن سطوح آبگیر باران و دفتر حفاظت از تالاب­های ایران در حال تهیه می­باشد.