ارزیابی تاثیر عملیات آبخیزداری در استحصال و جمع‌آوری رواناب حوضه دادآباد

Abstract

چکیده

جمع ­آوری آب باران با استفاده از تکنیک­ها و روش­های مختلف در مناطق خشک و نیمه­ خشک به منظور تأمین آب بیشتر برای کشاورزی، شرب و صنعت را اصطلاحاً Harvesting Water یا استحصال آب می­گویند. در واقع بیشتر مواقع استحصال آب یک نوع روش آبیاری است، با این تفاوت که بهره­ بردار زمان لازم برای بهره­ برداری از آب را در اختیار ندارد. بهره ­بردار می­ بایست آب ناشی از بارندگی را به شکل ممکن ذخیره نماید تا در فصل مورد نیاز از آن استفاده کند. این تحقیق با هدف ارزیابی تأثیر حوضچه­ های ذخیره آب بر روی استحصال و جمع آوری رواناب ناشی از بارندگی حوضه دادآباد صورت گرفت. روش کار در گام نخست بر اساس نقشه­برداری و بررسی حجم عملیات سازه‍های اجرا شده، و آگاهی از تعداد، وضعیت و مشخصات آن­ها می‍ باشد. در مرحله بعد با استفاده از مدل ریاضی HEC-HMS نسبت به برآورد سیلاب اقدام گردید. نتایج حاصل از شبیه‌سازی و مقایسه هیدروگراف‌های مشاهداتی و شبیه‌سازی شده نشان داد، مدل از کارآیی لازم برای شبیه­ سازی حوضه دادآباد برخوردار بوده و به پارامترهای شماره منحنی و تلفات اولیه حساسیت زیادی دارد. با محاسبه حجم مخازن، قابلیت آن­ها در ذخیره­ سازی رواناب مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تعیین پاسخ حوضه در مقابل رگبارهای طرح، با اعمال تغییرات ایجاد شده در ورودی­های مدل، اقدام به شبیه­ سازی رفتار سیلاب برای دوره بازگشت­ های مختلف گردید. نتایج نشان داد، حوضچه‌های ذخیره آب قادرند، بیش از 80 درصد از رواناب حاصل از بارندگی­های با دوره بازگشت 2 و 5 سال را جمع ­آوری و ذخیره نمایند. در دوره بازگشت های 10، 25، 50 و 100 به ترتیب 63.4، 54.3، 38.8 و 28.6 درصد از رواناب ایجاد شده در مخزن حوضچه­ ها ذخیره شده و مابقی از خروجی حوضه خارج می­شود. در مجموع سامانه­ های استحصال آب حوضه دادآباد قادرند 236645 متر مکعب رواناب را ذخیره ‌نمایند.