تعیین میزان راندمان تولید محصول بر آب مصرفی در حوزه آبخیز دشت سفیدرود

Abstract

همواره یکی از بحث‌های کارشناسی، پایین بودن راندمان آبیاری و بهره‌وری آب در کشاورزی برای جریانات سطحی بوده است. برای بررسی این موضوع، حوزه دشت سفیدرود که صرفا از آب جریانات سطحی بهره‌برداری می کند به عنوان الگوی تحقیق انتخاب گردید. سپس بر اساس محصول عمده آن منطقه اقدام به برداشت صحرائی مقدار راندمان انتقال، راندمان کاربرد آب و میزان بهره‌وری از آب شد. نتایج نشان داد که راندمان انتقال در شبکه های آبیاری با پوشش بتنی، بین 75 تا 92 درصد است. اما چنانچه کانال خاکی و طولانی باشد، مقدار راندمان آبیاری کاهش و به 7/37 درصد می رسد. راندمان کاربرد آب در مزرعه برای آبیاری تحت فشار قطره‌ای و بارانی، بالاتر از 90 درصد می‌باشد ولی چنانچه مدیریت خوبی بر این سیستم حاکم نباشد، راندمان کمتر و به 63 درصد خواهد رسید. راندمان کاربرد در آبیاری ثقلی بسیار متغیر است، بطوریکه در مزارع برنج که آب بصورت غرقابی است راندمان از 57 درصد تا 76 درصد می باشد. اگر مدیریت و ابعاد و اندازه کرت مناسب نباشد، راندمان کاربرد آبیاری ثقلی بشدت کاهش می‌یابد و تا رقم 29 درصد نیز می رسد. راندمان آبیاری از حاصل ضرب راندمان انتقال در راندمان کاربرد بدست می آید. حداقل راندمان آبیاری کرتی اندازه گیری شده 2/14 درصد و حداکثر آن در سیستم‌ آبیاری تحت فشار به میزان 1/95 درصد بوده است. اگر رقم متوسط را ملاک محاسبه قرار دهیم، راندمان کاربرد آبیاری حدود 7/57 بدست می‌آید. بالا بودن ارقام راندمان آبیاری نشان می دهد که در سال‌ های اخیر، کشاورزان به اهمیت آب پی برده و به همین خاطر بر مدیریت آب در مزرعه و باغات اهمیت و راندمان آبیاری را افزایش داده‌اند.