پیش‌بینی دبی با استفاده از تحلیل سری‌های زمانی با مدل SARIMAدر شرایط خشکسالی مطالعه موردی: ایستگاه دبی‌سنجی پیرسلمان در رودخانه جامیشان

Abstract

تامین نیاز­های آبی به دلیل کاهش منابع آب و افزایش جمعیت به مراتب مشکل‏تر و محدودتر از گذشته است. از سویی کاهش نزولات جوی و محدودیت شدید منابع آب، ضرورت پیش­بینی بارش و دبی ناشی از آن­را در بازه‏ های زمانی ماهانه و سالانه در مقیاس حوضه آبریز و زیرحوضه‏ های آن را دو چندان می‏نماید. اساس این کار ارزیابی جوی و پیش­بینی بارندگی در سری‏ های زمانی است. یکی از فرضیات کلیدی در سری‏ های زمانی ایستا بودن آنها است. با این وجود، بسیاری از سری‏ های هیدرولوژیکی بنا به دلایل مختلف مانند روند، پرش و تناوب ناایستا هستند. هدف از این پژوهش ارزیابی ایستایی سری زمانی بارندگی به منظور انتخاب مناسب‏ترین مدل جهت پیش‏بینی دبی جریان رودخانه جامیشان در ایستگاه آب‏سنجی پیرسلمان بود. حوضه جامیشان در شمال‏شرقی استان کرمانشاه در بالادست رودخانه دینور قرار دارد. به این منظور داده‏ های بارندگی ماهانه در یک دوره 25 ساله (1365-1390) استفاده شد. از آنجایی که سری زمانی ناایستا است و عوامل ناایستایی آن حذف نگردید در نهایت پارامترهای مدل غیر فصلی SARIMA با استفاده از نرم­ افزار MINITAB جهت پیش‏بینی باران ماهانه محاسبه گردید. برای صحت­ سنجی مدل از معیار نرمال بودن و مستقل بودن باقی مانده ­ها استفاده شد و در نهایت مقادیر دبی رودخانه پیر سلمان به کمک مدل 12(3,0,1)×(3,0,1)SARIMA نسبت به مدل‏ های دیگر با داشتن میانگین خطای کمتر در پیش‏ بینی برآورد گردید.