بررسی امکان استحصال و بهره‌برداری از آب باران به منظور آبیاری در گلخانه‌های استان خراسان رضوی

Abstract

چکیده

استقرار ایران بر روی کمربند خشکی جهان، افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به منابع آبی جدید، ضرورت بهره‌برداری و استفاده هر چه بهتر از کلیه آب­های قابل استفاده اعم از منابع زیرزمینی، منابع سطحی و رواناب­های حاصل از بارندگی را آشکار می‌سازد. کارآیی و نقش موثر استفاده از سطوح آبگیر باران در آبیاری تکمیلی، در گذشته توسط اساتید مختلفی بررسی شده و مورد تائید قرار گرفته است لذا در این مقاله با محاسبه میزان آب قابل جمع‌آوری از محل بارندگی­های سالانه بر روی پوشش گلخانه­ها و یا در صورت نیاز ایجاد یک سطح ایزوله در کنار گلخانه و هدایت آب­های حاصله به درون یک استخر از جنس ژئوممبران که بر اساس آمار بلند مدت ایستگاه‌های هواشناسی استان بدست آمده است، به امکان استفاده از این آب­ها در آبیاری برخی از محصولات عمده گلخانه‌ای استان در یک سیستم هیدروپونیک بسته و محاسبه سطح ایزوله مورد نیاز برای تامین نیاز آبی این گیاهان (با در نظر گرفتن روش‌هایی برای جلوگیری از تبخیر آب­های جمع‌آوری شده) پرداخته شده است. بحرانی و ممنوعه بودن اکثر دشت­های استان خراسان رضوی، عدم دسترسی به منابع آبی مناسب و نیز بالا بودن عمر مفید ورق‌های ژئوممبران، توجیه اقتصادی در استحصال آب باران را روشن می‌سازد. از سوی دیگر با استفاده از زمین­های دیم و فاقد کاربری مناسب در این روش و احداث گلخانه، سبب افزایش بهره‌وری اراضی گردیده و در تولید و اشتغال یک منطقه تاثیر گذار خواهد بود. در این روش با توجه به نیاز آبی گیاهان کشت شده در گلخانه نسبت به جمع‌آوری آب باران سطح فوقانی گلخانه و بخشی از سطح اراضی مجاور آن (متناسب با متوسط بارندگی شهر مشهد و میزان آب قابل استحصال از این سطح) که عایق‌بندی و آماده سازی شده است در استخرهای ژئوممبران اقدام می‌شود تا به عنوان آب آبیاری در زمان­های مناسب مورد استفاده قرار گیرد. البته هنوز تا اجرایی شدن این روش نیازمند انجام آزمایشاتی بر روی حفظ سلامت آب در دراز مدت و نحوه کنترل کیفیت آن خواهیم بود.

واژه­‌های کلیدی: جمع‌آوری آب باران، سطوح آبگیر، آبیاری تکمیلی، آبیاری گلخانه