جمع‌آوری و ذخیره ریزش‌های جوی و استفاده از ظرفیت‌های طبیعی به کمک دانش بومی

Abstract

محدودیت منابع آب شیرین در استان هرمزگان موجب گردیده جمع‌آوری و ذخیره ریزش‌های جوی از دیر باز در این استان رواج داشته باشد و مردم محلی و مهاجمان برای ذخیره آب شیرین، آب انبارها و چاه‌هایی را احداث کرده اند. در بسیاری از روستاها، مراکز دهستان‌ها و شهرهای کوچک استان هرمزگان، برکه همچنان به عنوان تنها منبع تامین آب شرب مردم می باشد. جمع‌آوری آب باران و ذخیره آن در برکه‌ها برای آشامیدن بسیار حائز اهمیت است. آب انبارها در مناطق جنوب از ویژگی و جلوه خاصی برخوردارند. در حال حاضر با توسعه شهرها و گسترش آب لوله کشی باز هم برکه‌ها در جنوب کشور، در اطراف روستاها، کنار جاده‌ها و راه‌های ارتباطی به شکل گسترده‌ای نمایان هستند و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. بر اساس آمار ارائه شده توشط مرکز بهداشت استان هرمزگان 2842 آب انبار با حجم آب استحصالی بالغ بر 15 میلیون متر مکعب مورد استفاده شرب مردم قرار می‌گیرند (حسین پور، 1389). امروزه نیز مردم منطقه برای جلوگیری از آلودگی و هدایت سریع آب حتی در بارندگی‌های کم، در بسیاری از نقاط، ممرها و یا آبگیرها را تا ارتفاعات مجاور برکه‌ها که دارای شیب تند است با سنگ و سیمان ادامه داده‌اند. نمونه بارز این گونه سازه‌ها در روستای انجیره از توابع شهرستان بندر لنگه دیده می‌شود. مردم روستای لاور شیخ علاوه بر احداث برکه‌های ذخیره آب با احداث سدهای کوتاه سنگ و سیمان در دره‌های تنگ بالادست روستا اقدام به جمع‌آوری هرزآب‌ها نموده و آب جمع‌آوری شده را به صورت ثقلی به روستا هدایت کرده و برای مصرف آشامیدن مورد استفاده قرار می‌دهند. مردم روستای باوردان از توابع بند چارک با همان ایده‌های گذشتگان و اصول فنی امروزی ابتکار بسیار جالبی را جهت جمع‌آوری و ذخیره سیلاب و استفاده از آن در مواقع مورد نیاز به خرج داده‌اند. مردم این روستا آب سیلاب مسیل‌های شیرین و با کیفیت مطلوب را به یک استخر تغذیه که شکل بسیار ساده‌ای دارد هدایت کرده و توسط چاهک‌هایی که در این استخر حفر گردیده، آب ذخیره شده در این سفره زیرزمینی کوچک به مصرف شرب مردم می‌رسد. تمام این‌ها نشان دهنده آن است که مردم امروزی نیز به دلیل احساس نیاز به آب شیرین و دارای کیفیت مطلوب به دنبال توسعه و تلفیق دانش بومی با دانسته‌های امروزی هستند و از قطره قطره آب باران برای حیات خود استفاده می‌کنند.