بررسی پراکنش الگوهای پربارش و کم بارش شمال غرب کشور

Abstract

بارش از سرکش­ترین فراسنج‌های اقلیمی است. در مطالعات بارش تغییر و تغییرپذیری از اهمیت شایان توجهی برخوردار است، و می­تواند نقش مهمی در پیش­بینی­های اقلیمی داشته باشد. بدین منظور، در پژوهش حاضر برای بررسی الگوهای پربارش و کم بارش منطقه، ابتدا اقدام به تشکیل پایگاه داده‌ از بارش در منطقه شمال­غرب کشور شده است. سپس یک دوره آماری 30 ساله، در بازه زمانی ماهانه از 1984 تا 2014 میلادی را مبنای مطالعه حاضر قرار داده و یاخته‌ای به ابعاد 10×10 کیلومتر بر منطقه مورد مطالعه گسترانیده شده است. به ‌منظور دست‌یابی به تغییرات درون فصلی بارش در شمال ­غرب کشور، از روش‌های نوین آمار فضایی از قبیل خود همبستگی فضایی موران جهانی و لکه‌های داغ با استفاده از امکانات محیط ArcGIS بهره برده شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که پراکنش فضایی بارش در شمال ­غرب ایران دارای الگوی خوشه‌ای بالا می‌باشد. در این ‌بین بر اساس شاخص موران جهانی و لکه داغ، الگوهای بارشی در شمال ­غرب و شمال ­شرق، غرب و جنوب ­غرب منطقه دارای الگوی خود همبستگی فضایی مثبت (الگوی پربارش) و بخش‌های شمال ­شرق، شمال غرب و جنوب­ غرب منطقه دارای خود همبستگی فضایی منفی (الگوی کم­بارش) بوده است. طی دوره مطالعه بخش اعظمی از منطقه در بیشتر موارد تقریبا بیش از نیمی از کل مساحت منطقه مورد بررسی فاقد الگوی معنا‌داری یا خود همبستگی فضایی بوده است.