بررسی پتانسیل تولید رواناب در حوضه های آبخیز کوچک (مطالعه موردی: حوضه آبخیز سنگانه کلات)

Abstract

تعیین آستانه شروع رواناب از آنجا که به برآوردهای دقیق‌تر سیل طراحی و تخمین پتانسیل تولید رواناب کمک می‌کند و در استفاده بهینه و مدیریت نزولات نقش دارد، حایز اهمیت است. در این تحقیق وقایع بارش و رواناب طی سال‌های آبی 1387 تا 1390 در حوضه آبخیز سنگانه کلات مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. بارش توسط یک دستگاه باران نگار و رواناب با استفاده از تعداد پنج دستگاه لیمنوگراف که چهار مورد از آنها در خروجی زیر حوضه‌ها و یک مورد در خروجی حوضه اصلی نصب شده است، ثبت گردید. از مجموع 128 واقعه ثبت شده 8 واقعه منجر به جاری شدن رواناب گردید. با توجه به تعریف آستانه شروع رواناب (مقداری از بارش که خاک سطحی را به مرحله‌ای از رطوبت می‌رساند که بعد از آن رواناب جاری می‌شود( مشخص گردید که کمترین مقدار آستانه شروع رواناب در زیر حوضه‌ها حدود 1 میلی‌متر و در حوضه اصلی 2/2 میلی‌متر می‌باشد. از این رو بررسی تک واقعه‌های بارندگی از اهمیت زیادی برخوردار است و در نظر گرفتن بارندگی تجمعی ماهانه و سالانه و ضریبی از آن به عنوان رواناب می‌تواند خطای زیادی را به همراه داشته باشد. بررسی حجم رواناب جاری شده در مدت اجرای طرح نشان می‌دهد که با توجه به عوامل فیزیوگرافی، خاک و پوشش گیاهی زیر حوضه‌ها، پتانسیل تولید رواناب در آنها متفاوت می‌باشد. بر اساس بررسی‌های انجام شده، با توجه به مساحت زیر حوضه‌ها، پتانسیل تولید رواناب در زیر حوضه‌های A1 تا A4 و S به ترتیب برابر 116، 11، 26، 28 و 25 متر مکعب در هکتار، در سال می‌باشد.