بررسی الگوهای سینوپتیک جبهه‌های مهم ایجاد رگبارش باران و سیل در غرب استان گیلان

Abstract

پدیده بارش‌های رگباری یکی از مخرب­ترین بلایای طبیعی است که بشر در طول تاریخ خسارات زیادی را از این پدیده متحمل شده و می­شود. عبور توده هوای مختلف استان گیلان را در بر می­گیرد و هر یک از این تودها در فصل­های مختلف ریزش­های جوی و رگبارش‌های شدید را برای استان به متحمل می­شوند. و با این رگبارش جریان شدید بالا آمدگی آب و سیل را در استان ایجاد می­نماید. طبق آمار و اسناد و مدارک موجود در چند دهه اخیر نشان می­دهد سیل­های بزرگی در سطح استان اتفاق افتاده که باعث کشته شدن افراد و زیان­های جانی و مالی گردیده الگوهای سینوپتیک شرایط جوی روزانه مناطق راکنترل می­کنند. بررسی نقشه‌های سینوپتیک، در سطوح مختلف جو، می­توان بسیاری از پدیده­های سطح زمین همانند سیلاب، خشکسالی، یخبندان و... را مشخص نمود. یکی از این موارد میزان بارش در دسترسی هر منطقه است که با بررسی نقشه‌های سینوپتیک میزان آن مشخص گردد، همچنین یکی از عوامل بسیار مهم در بروز سیلاب پدیده‌های جوی مانند طوفان و رگبارش‏های شدید است که بررسی و شناسایی سینوپتیکی پدیده‏های جوی خصوصا رگبارش­ها در پیش­بینی سیلاب و طرح‏های هشدار سیل نقش تعیین کننده­ای را ایفا می‏کند از این رو پژوهش پیش رو با هدف تحلیل سینوپتیکی رگبارش­های منجر به سیل در منطقه غرب گیلان صورت گرفته است. برای تحقق این هدف ابتدا آمار سیلاب­ها و رگبارش‏های منطقه­ای مربوط به هر سیل در منطقه غرب گیلان برای دوره آماری سال‏های 90-1380 شناسایی و استخراج شدند. بر این اساس طی این دوره 13 سیل و رگبارش منطقه­ای به دست آمد. در مرحله بعد نقشه‌های سینوپتیکی هم فشار برای سطح دریا و ژئوپتانسیل 500 و 1000 هکتوپاسکال برای روزهای قبل بارش و روز بارش از تارنمای NOAA دریافت شد و هر یک مورد با استفاده از نرم­افزارGrADS نقشه مورد نیاز در تراز­های سطح زمین مورد تحلیل همدیدی قرار گرفت. نتایج­های حاصله نشان­دهنده وجود 7 الگوی جوی بارشی در ایجاد این رگبارش­ها بوده است. از میان هفت الگوی بارش سامانه‌های پر فشار اسکاندیناوی و مدیترانه­ای بیشترین فراوانی را در ایجاد رگبارش و ایجاد سیل در رودخانه‌های غرب اثر داشته‏اند. هم‏چنین کل رگبارش‏های مورد بررسی در اثر وجود حداقل یک سامانه پر فشار ایجاد شده است.