برنامه آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تأثیر آن بر سازه‌های تئوری در بیماران مبتلا به پرفشاری خون

Abstract

زمینه و هدف: پرفشاری خون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غیرواگیر و از مهمترین مشکلات سلامتی در جهان به‌شمار می رود که در عین حال قابل پیشگیری و کنترل می‌باشد. تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده (Theory of Planned Behavior) یکی از تئوری‌های مهمی است که فرآیند اصلی پذیرش رفتارهای بهداشتی را توضیح می‌دهد. این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش مبتنی بر تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده و تأثیر آن بر سازه‌های تئوری در بیماران مبتلا به پرفشاری خون، اجرا گردید.

روش تحقیق: این مطالعه کارآزمایی میدانی شاهددار تصادفی‌شده، بر روی 110نفر از بیماران مبتلا به پرفشاری خون شهرستان زیرکوه انجام شد. بیماران به‌صورت تصادفی ساده در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق‌ساخته بود که سؤالاتی در زمینه اطلاعات دموگرافیک و در پنج حیطه‌ نگرش، هنجارهای انتزاعی، کنترل رفتار درک‌شده، قصد رفتاری و رفتار داشت. روایی پرسشنامه به روش اعتبار محتوا تأیید شد و پایایی آن به‌وسیله ضریب آلفای کرونباخ و آزمون مجدد تعیین گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS (ویرایش 16) و آزمون‌های آماری تی‌مستقل و آنالیز واریانس تکرارشده، تجزیه و تحلیل شدند.

یافته‌ها: قبل از مداخله، دو گروه مورد و شاهد از نظر میانگین نمره سازه‌های تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده، همسان بودند. پس از مداخله، در گروه مورد، میانگین نمره نگرش از 08/4±7/48 به 5/2±1/64، میانگین نمره هنجار انتزاعی از 8/4±9/34 به 03/3±1/43، میانگین نمره کنترل رفتار از 8/3±8/33 به 01/3±43، میانگین نمره قصد رفتاری از 06/3±9/33 به 2±09/41 و میانگین نمره رفتار از 6/6±6/65 به 8/4±45/82 افزایش یافت و این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار بود؛ ولی در گروه شاهد اختلاف معنی‌داری در این زمینه مشاهده نشد.

نتیجه‌گیری: تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده می‌تواند در پیشگیری از رفتارهای منجر به بروز فشار خون بالا مؤثّر باشد.