ریشه‌های کالبدشناسی نوین در منابع طبی ایرانی اسلامی

Abstract

خلاصه هرچند اندرتوس وزالیوس (Archfreus Veasilius شایستگی نام پدر کالبد شناسی را داشته است و کالبد شناسی نوین با فداکاریها و تلاش‌های قابل توجه این پزشک بلژیکی در سده ۱۶ میلادی در سالن کالبد شکافی دانشگاه پادوآ(‌ایتالیا) و انتشار کتاب عظیم وی بنام درباره کارگاه بدن انسان به اوج تازه ای دست یافته است، اما بر خلاف نظر عموم مورخان تاریخ طب و مستشرقان غربی و زالیوس در همه ابعاد کار خویش مبتکر نبوده و بسیاری از مبانی کالبد‌ شناسی را از منابع طب اسلامی با استخراج نموده و شدیدا تحت تاثیر اطبای بزرگ ایرانی و مسلمان بوده است. بررسی منابع مذکور به ویژه قدیمی ترین آنها به زبان فارسی یعنی کتاب هدایه اخوینی متعلق به یکی از شاگردان رازی، مورد بحث و ادعای ماست همچنین سعی خواهیم کرد که جایگاه کالبدشناسی نظری و عملی را در طب اسلامی بیان کنیم. از اهمیت کالبد شناسی نظری در میان اطبای مسلمان آگاهیم اما کالبد شناسی عملی و کالبد شکافی از موقعیت متفاوتی برخوردار بوده است که بدان خواهیم پرداخت قدر مسلم است که طب اسلامی بدون‌ برخورداری از مبانی پیشرفته کالبد شناسی نمی توانسته است مردان بزرگی چون ابن هیثم در فیزیولوژی چشم، زهراوی در جراحی عمومی، علی بن عیسی در جراحی چشم و ابن نفیس در اکتشاف گردش خون و ریوی و بدنیا عرضه می‌کند و میانی رنسانس در طب نوین بدون هیچ تردیدی براساس طب ایرانی اسلامی بنا شده است.