بررسی آهن تکمیلی بر وضعیت آهن وکارایی جسمانی زنان ورزشکار

Abstract

خلاصه جهت بررسی اثر آهن تکمیلی بر وضعیت آهن و کارآیی جسمانی زنان ورزشکار طی یک بررسی بالینی از نوع تصادفی کنترل شده، ۲۸ زن ورزشکار ۱۸-25 ( متوسط سن 3/2 ± 8/21‌) سال عضو یک مجموعه ورزشی واقع در جنوب شهر تهران که به طور منظم در فعالیتهای ورزشی از قبیل دو استقامت‌، تمرینات هوازی و بدنسازی‌، ۳ روز در هفته و در هر جلسه ۲ ساعت شرکت داشتند، به طور تصادفی در دو گروه مورد ( دریافت‌کننده آهن تکمیلی به شکل سولفات فرو حاوی ۵۰ میلی گرم آهن ) و گروه شاهد (‌دریافت‌کننده گرانولهای دارو‌نما) تقسیم شدند. گروه مورد و شاهد به مدت ۳ ماه و در روزهای تمرین ورزشی به ترتیب آهن تکمیلی و دارونما دریافت نمودند‌. از آزمون " پله هاروارد " به عنوان آزمون فعالیت بدنی جهت بدست آوردن حداکثر ضربان قلب استفاده شد. حداکثر مصرف اکسیژن (Vo2max) به طور غیر‌مستقیم با استفاده از نموگرام مربوطه و با توجه به وزن افراد قبل از شروع آزمون و حداکثر ضربان قلب در پایان سه دقیقه بدست آمد. نمونه‌های خون ناشتا جهت تعیین هموگلوبین‌، هماتوکریت‌، آهن‌، سرم‌، TIBC و درصد اشباع ترانس فرین و فریتین سرم در شروع بررسی و در هفته‌های چهارم‌، هشتم و داوزدهم جمع‌آوری شد. بررسی مصرف مواد غذایی سه روزه در شروع بررسی و پایان هفته دوازدهم با روش ۲۴ ساعت یاد آ‌مد خوراک انجام شد. نتایج نشان داد میزان حداکثر اکسیژن مصرفی (Vo2max) در هر دو گروه افزایش یافت به طوری که متوسط پیشرفت در هفته دوازدهم در گروه مورد 5‌/‌13% نسبت به شروع بررسی و در گروه شاهد تنها4/5‌% بود. افزایش Vo2max در دو گروه با آزمون t از نظر آماری معنی‌دار نبود. افرایش فریتین سرم در گروه مورد( از ۸ ±۲۸ در شروع بررسی به 9±43 میکروگرم بر دسی لیتر در هفته دوازدهم) با آزمونt مزدوج معنی‌دار بود (‌01/0>P) که متناقض با کاهش مشاهده شده در گروه شاهد (از ۵±۲۶ به 6±18 میکروگرم بر دسی لیتر ) بود. میزان هموگلوبین در طول بررسی در گروه مورد تقریبا" ثابت ماند (از 3/0 ± 3/13 در شروع به 3/0 ± 5/13 گرم بر دسی لیتر در هفته دوازدهم)‌، در حالی که در گروه شاهد از شروع تا پایان هفته چهارم (6/0 ± 8/13 به 7/0 ± 3/12 گرم بر دسی لیتر‌) کاهش یافت که با آزمون t مزدوج از نظر آماری معنی‌دار بود(‌05/0>P‌) ولی در هفته‌های هشتم و داوزدهم (به 6/0 ± 5/12 و 7/0 ± 7/12 گرم بر دسی لیتر‌) افزایش یافت . با آزمون t بین دو گروه در زمانهای مشابه تفاوت معنی‌داری مشاهده شد (‌05/0>P) میزان سایر شاخص‌های خونی بین دو گروه و در زمانهای مختلف در هر گروه تفاوت معنی‌داری را نشان نداد. نتایج رژیم سه روزه تفاوت مشخص در رژیم غذایی بین دو گروه بجز میزان آهن دریافتی را نشان نداد. این تحقیق نشان داد افزایش آهن دریافتی در تعدیل ذخایر آهن بدن زنان ورزشکار می‌تواند موثر باشد. نتایج، لزوم تحقیقات بعدی در رابطه با ارتباط مستقیم بین شدت و مدت انجام تمرینات ورزشی، مقدار اثلاف آهن و نیز اثرات حفاظتی آهن کافی در رژیم غذایی زنان ورزشکار را نشان می‌دهد.