عوامل موثر بر اعتیاد به مواد مخدر در افراد 15 تا 30 سال: یک مطالعه کیفی

Abstract

مقدمه: مصرف روزافزون مواد مخدر در کشور ما با توجه به جوان بودن جامعه ایرانی و اعتیاد به مواد مخدر به دشواری پیچیده اجتماعی بدل شده و پیامد ویرانگر دارد. از سوی دیگر با توجه به این نکته که رفتار وابستگی زیادی به محیط اجتماعی دارد و هم‌چنین در نظر داشتن این جستار که لازمه بررسی و شناخت دقیق این مسائل داشتن نگاه کل‌نگرانه مبتنی بر روش‌های کیفی ‌است در این پژوهش تلاش شده عوامل موثر بر اعتیاد در افراد جوان بر اساس تجربه خود آنها بررسی شود. شناسایی عوامل مذکور این امکان را به مسئولان و دست اندرکاران اعتیاد به مواد مخدر می‌دهد تا با انتخاب راهبرد مناسب اقدام موثرتری برای پیشگیری از این بلای اجتماعی به اجرا در‌آورند. هدف: شناسایی عوامل موثر بر اعتیاد به مواد مخدر در افراد 15 تا 30 ساله مواد و روش‌ها: این تحقیق به روش پژوهش کیفی و با استفاده از روش "تجزیه و تحلیل محتوایی" انجام شده‌است. نمونه‌های پژوهش را 33 نفر از مصرف‌کنندگان مواد مخدر مراجعه‌کننده به مرکز روانپزشکی درمانی- آموزشی شفای رشت و هم‌چنین 12 نفر از درمانگران مرکز مذکور تشکیل می‌دادند که در چارچوب نمونه‌گیری غیر‌احتمالی و با روش "نمونه‌گیری مبتنی بر هدف" انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با مصاحبه‌ نیمه‌ ساختار یافته و ضبط صدا گرد‌آوری شد. محتوای این مصاحبه‌ها پس از تبدیل به متن بر اساس متدلوژی انتخاب شده تجزیه و تحلیل شد. نتایج: در مجموع 78 کد در علل گرایش واحدهای مورد پژوهش به اعتیاد بدست آمد. این کدها در دو طبقه مفهومی اصلی با عنوان "انگیزاننده‌های درونی" و "مشوق‌های بیرونی" قرار داده شدند. این طبقه‌های مفهومی اصلی، خود در برگیرنده تعدادی زیرطبقه هستندکه در برخی موارد با یکدیگر همپوشانی نیز دارند. این زیرطبقات عبارتند از: کسب آسان منفعت‌های روانی و جسمی، شخصیت لذت‌ طلب، روحیه کنجکاو، تمایل به متفاوت بودن، نداشتن مهارت زندگی، شرایط فرهنگی، وضع اجتماعی و عوامل اقتصادی. نتیجه‌گیری : طیف گسترده‌ای از عوامل و شرایط درون فردی و برون فردی بر اعتیاد فرد به مواد مخدر موثرند. با شناسایی این عوامل و طراحی برنامه‌ای جامع و فراگیر مسئولین مبارزه با مواد مخدر و خانواده‌ها خواهند توانست شرایط لازم برای پیشگیری از اعتیاد جوانان را فراهم نمایند.