شناسایی ترکیبات شیمیایی و بررسی خواص ضد باکتریایی اسانس مریم گلی سفید (salvia chloroleuca rech.f.&allen) در استان خراسان شمالی

Abstract

ﭼﻜﻴﺪﻩ زمینه و هدف: مریم‌گلی گیاهی است متعلق به خانواده نعناعیان که از روزگاران قدیم در مجموعه گیاهان دارویی مورد توجه خاص بوده است و امروزه اسانس گونه‌های مختلف آن در صنایع داروسازی، عطر‌سازی و فرآورده‌های آرایشی- بهداشتی و نیز به عنوان طعم‌دهنده در صنایع غذایی و نوشیدنی کاربردهای مهمی دارد. در این تحقیق علاوه بر مقایسه درصد ترکیبات شیمیایی شناسایی شده در اسانس گیاه با سایر مناطق، تاثیر ضد ‌باکتریایی اسانس نیز بر روی باکتریهای گرم مثبت، گرم منفی و بی هوازی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌کار: گیاهان ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﺸﻚ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺩﻣﺎﻱ ﻣﺤﻴﻂ با ﺭﻭﺵ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺎ ﺑﺨﺎﺭ ﺁﺏ ﺍﺳﺎﻧﺲ‌ﮔﻴﺮﻱ ﺷﺪ. ﺍﺳﺎﻧﺲ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺩﻩ 4/0 ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪ. ﺗﺮﻛﻴﺐ‌ﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﺳﺎﻧﺲ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﺎﺯ‌ﻛﺮﻭﻣﺎﺗﻮﮔﺮﺍﻑ ﻣﺘﺼﻞ ﺷـﺪﻩ ﺑه ﻃﻴﻒ ﺳـﻨﺞ ﺟﺮﻣﻲ (GC/MS)‌ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ. سپس اثرات ضد میکروبی اسانسها به وسیله دیسکهای کاغذی مخصوص به محیط کشت باکتری انتقال یافته و پس از مدت معمول اندازه‌گیری هاله عدم رشد میزان اثر اسانس را نشان داد. یافته‌ها: 15ﺗﺮﻛﻴﺐ در اسانس گیاه S. chloroleuca ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ 91% ﺍﺳﺎﻧﺲ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ جرماکرن‌دی (99/21%)، اسپاتولنول (27/19%)، بی سیکلوجرماکرن (45/17%)، بتا کاریوفیلن (47/9%) و آرومادندرین (49/6%) بالاترین درصد اسانس را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین اثرات ضدمیکروبی اسانس نیز علیه باکتریهای کلستریدیوم پرفریژنس، استافیلوکوکوس اورئوس، سالمونلا و اشریشیاکلی و با استفاده از روش دیسک دفیوژن بررسی شد. که بیشترین اثرات ضدباکتریایی اسانس بر روی سویه‌های استافیلوکوکوس اورئوس و کلستریدیوم پرفریژنس دیده شد. نتیجه گیری: بی‌سیکلوجرماکرن و اسپاتولنول موجود در اسانس بررسی شده در این تحقیق، بیشترین درصد را در مقایسه با ترکیبات شیمیایی شناسایی شده این گیاه در سایر مناطق به خود اختصاص داده است. نتایج آزمایشات ضد باکتریایی نیز نشان ‌داد اسانس این گیاه بر باکتری‌های گرم‌منفی تاثیر نداشته اما بر باکتری‌های گرم‌مثبت موثر بوده است، نظیر استافیلوکوکوس اورئوس و کلستریدیوم پرفریژنس.