ارزیابی شاخص‌‌های کیفی آب زیرزمینی دشت مشهد با استفاده از تکنیک‌‌های زمین‌‌آمار و GIS

Abstract

مقدمه کیفیت منابع آب شرب رابطه تنگاتنگی با بهداشت و سلامت جامعه دارد. جهت اندازه‌‌گیری و پهنه‌‌بندی پارامترهای کیفی منابع آب می‌توان از GIS استفاده نمود تا به سهولت اطلاعات ذی‌قیمتی به فعالان بخش سلامت جامعه ارائه گردد. در مطالعه حاضر برخی شاخص‌‌های مهم کیفی منابع آب زیرزمینی بخش مرکزی شهرستان مشهد اندازه‌‌گیری و پهنه‌‌بندی گردید. مواد و روش‌‌ها در پژوهش حاضر شاخص‌‌های کیفیت آب شامل TDS، TH، سولفات، کلر،pH و سدیم در پهنه‌‌ای شامل 1580 چاه آب اندازه‌‌گیری گردید. سپس داده‌‌ها وارد محیط GIS شده و با استفاده از روش کریجینگ پهنه‌بندی شد. یافته‌‌ها شاخص کل مواد جامد محلول در %60 از منابع آب زیرزمینی منطقه و شاخص سختی آب در %81 از سطح کل منطقه از استاندارد ملی ایران فراتر رفته است. در خصوص شاخص سدیم تنها %3 از محدوده و در شاخص کلرید %6 از محدوده که عمدتاً در جنوب شهر مشهد و بخش‌های کوچکی در شمال غرب مشهد واقع‌‌اند از استاندارد فراترند. شاخص سولفات نیز در بیش از %9 منطقه مورد مطالعه در شرایط نامساعد قرار دارد. وضعیت شاخص pH منطقه مناسب بود. نتیجه‌‌گیری نتایج بدست‌آمده و نقشه‌‌ها نشان می‌دهد شرایط کیفی منابع آب زیرزمینی مخصوصاً در دو شاخص TDS و TH در بخش‌های جنوبی شهر مشهد نامناسب ارزیابی می‌گردد. این مسئله با تراکم بالای جمعیت در این منطقه و عدم زهکشی مناسب مرتبط است. لازم است استفاده از منابع آب زیرزمینی در نواحی بحرانی محدود شده و منابع آب سالم جایگزین برای مصارف شرب در این مناطق تعریف شود.