بررسی تجمع بیولوژیکی فلزات سنگین سرب، نیکل، کروم و کادمیوم در برگ گونه‌‌های درختی برهان و اکالیپتوس (مطالعه موردی: شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران)

Abstract

مقدمه سمیت فلزات سنگین و تجمع آنها در زنجیره غذایی یکی از اصلی‌‌ترین معضلات زیست محیطی و بهداشتی جوامع مدرن است. این مطالعه با هدف بررسی میزان تجمع فلزات سنگین در دو گونه گیاهی اکالیپتوس و برهان در محدوده شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران در سال 1395 صورت گرفت. مواد و روش‌‌ها برای نمونه‌‌برداری 5 ایستگاه در محدوده شرکت در نظر گرفته شد و از برگ گونه‌‌های درختی برهان و اکالیپتوس و خاک پای آن با 3 تکرار نمونه‌‌برداری شد. تعداد کل نمونه‌‌های خاک و گیاه 90 نمونه بود. هضم نمونه‌‌های گیاهی به روش جکسون (1958) و برای نمونه‌‌های خاک به روش 3050EPA انجام گرفت و غلظت فلزات سنگین موجود در نمونه‌‌ها توسط دستگاه ICP قرائت گردید. یافته‌‌ها روند تجمع غلظت فلزات سنگین در 5 ایستگاه برای تمام نمونه‌‌ها برابر با Cr>Ni>Pb>Cd بود. بیشترین جذب فلزات سنگین مربوط به فلز کروم در اکالیپتوس با مقدار 45/39±3753/0 میلی گرم بر کیلوگرم بود. مقادیر تجمع زیستی فلزات سرب، نیکل و کروم کمتر از یک شد. اما در ارتباط با فلز کادمیوم بیشتر از یک شد که نشان دهنده توانایی این دو گونه در پالایش خاک‌‌های آلوده به فلز سنگین کادمیوم است. نتیجه‌‌گیری میزان آلودگی گیاهان مورد بررسی در منطقه تحت تاثیر فرآیندهای تولید در شرکت بوده است. مقایسه میزان غلظت عناصر نشان می‌‌دهد که گونه اکالیپتوس بهتر از گونه برهان قادر به جذب عناصر بوده است. پیشنهاد می‌‌شود در مناطق صنعتی از گونه اکالیپتوس در راستای جذب و کاهش آلودگی فلزات سنگین در محیط زیست استفاده شود.