گنجایش تورم‌پذیری خاک شهر یزد

Abstract

چکیده- آسیب­های وارد شده به برخی از سازه­های مستقر در زمین­های رسی در نقاط کویری کشور به ویژه شهر یزد و ابهام در تفسیر ساز و کار و علت این آسیب­ها، شناسایی خصوصیات تورمی این خاک­ها را ضروری می­سازد. گنجایش تورم خاک شهر یزد با 30 نمونه گرفته شده از اعماق 5/1 تا 5/3 متری از مکان­های مختلف ارزیابی شد. آزمایش های فیزیکی شامل تعیین حدود اتربرگ، دانه­بندی به روش هیدرومتری، چگالی خشک طبیعی، درصد رطوبت، چگالی ویژه و درصد و فشار تورم، آزمایش های شیمیایی برای تعیین ترکیبات شیمیایی و کاتیون­­های موجود در خاک رس منطقه و آزمایش کانی­شناسی (XRD) برای تعیین درصد کانی­های رس موجود در خاک، انجام شده است. بر اساس ارزیابی غیرمستقیم، گنجایش تورم نمونه­ها، بیشتر در گروه متوسط و پایین قرار گرفته و اندازه­گیری مستقیم با دستگاه ادومتر نیز این موضوع را تایید کرده است. کانی­های خاک، شامل ایلیت، و مونت موریلونیت و درصد کمی کائولینیت بوده، ولی کمبود کاتیون سدیم و وجود مقدار زیادی کاتیون کلسیم و آهک باعث شده که گنجایش تورم خاک زیاد نباشد. در بررسی عوامل ذاتی موثر بر تورم، ارتباط مستقیم میزان تورم با ویژگی های خمیری، درصد رس و درصد کاتیون سدیم و ارتباط معکوس آن با درصد آهک خاک مشاهده شد.