یک تحلیل ساختاری و تطبیقی از مدل‌های مختلف تولید سفر، نمونه موردی سفرهای تحصیلی شهروندان قزوین

Abstract

ایجاد سفر اولین مرحله از رویکرد چهار مرحله‌ای کلاسیک است که در آن تعداد سفرهای تولید/ جذب شده به هر ناحیه ترافیکی برآورد می‌شود. استفاده از مدل رگرسیون خطی در این مرحله بسیار رایج است، هرچند عدم ارائه‌ی نظریه رفتاری و ماهیت صحیح و غیرمنفی سفرها از محدودیت‌های این مدل به شمار می‌رود. جهت رفع این محدودیت‌ها، مدل‌های سانسورشده مانند توبیت برای جلوگیری از ایجاد مقادیر منفی، مدل‌های با داده‌های شمارشی مانند پواسون و دوجمله‌ای منفی برای جلوگیری از ایجاد مقادیر پیوسته و منفی و مدل‌های انتخاب گسسته مانند لوجیت و پروبیت رتبه‌ای جهت ارائه نظریه رفتاری مسافر و جلوگیری از ایجاد مقادیر پیوسته و منفی پیشنهاد شده‌است. هدف از این مقاله یک تحلیل ساختاری از مدل‌های مختلف تولید سفر شامل رگرسیون خطی، توبیت، پواسون و لوجیت رتبه‌ای و مقایسه‌ی عملکرد آن‌ها است. داده‏های حاصل از پرسشگری نمونه‏ای از ساکنین شهر قزوین، شامل ویژگی‌های اقتصادی- اجتماعی و سفر تحصیلی 4734 خانوار به‌ عنوان مطالعه موردی انتخاب شده‌است. جهت پرداخت مدل‌ها از 85 درصد داده‌ها و جهت ارزیابی آن‌ها از مابقی داده‌ها استفاده می‌گردد. به منظور مقایسه مدلها از معیارهای کمی میانگین خطای مطلق، رگرسیون خطی برآورد- مشاهده و نمودار مربوط به مقایسه سهم مشاهده و پیش‌بینی‌شده همفزون سفرها استفاده می‌شود. نتایج نشان می‌دهد از نظر معیار میانگین خطای مطلق، مدل‌های لوجیت رتبه‌ای و رگرسیون خطی؛ میزان برازش رگرسیون خطی برآورد- مشاهده، مدل توبیت؛ ضریب تعیین رگرسیون خطی برآورد- مشاهده و مقایسه سهم پیش‌بینی و مشاهده شده همفزون سفرها، مدل لوجیت رتبه‌ای دارای عملکرد بهتری نسبت به سایر مدل‌ها است.