ارزیابی دسترسی زیستی و انسانی در خاکهای سطحی معدن باما و روستای مجاور آن به روش استخراج تک مرحله ای

Abstract

اندازه‌گیری غلظت کل فلزات سنگین به تنهایی نمی‌تواند معیار مناسبی برای سنجش میزان خطر آن‌ها باشد و میزان ریسک فلزات سمی به قابلیت انحلال و دسترسی زیستی آن‌ها بستگی دارد. در این پژوهش جهت تعیین میزان دسترس زیستی و انسانی فلزات سنگین، پس از نمونه‌برداری از خاک‌های سطحی در 65 ایستگاه از محدوده‌های معدن سرب و روی باما و روستای مجاور به آن و تعیین غلظت کل فلزات سنگین، آزمایش‌های استخراج تک‌مرحله‌ای به کمک استخراج کننده‌های EDTA و گلایسین بر روی نمونه‌ها اعمال گردید. برای ارزیابی میزان خطر فلزات و بر اساس غلظت استخراج‌کننده‌ها از شاخص BRAI استفاده شد. بیشترین درصد دسترسی‌ زیستی و انسانی از غلظت کل در محدوده مورد بررسی، مربوط به فلز کادمیوم بود و کمترین مقدار آن به سرب اختصاص داشت. همچنین درصد دسترسی زیستی در محدوده روستا بیشتر از محدوده معدنی بدست آمد. به علاوه مشخص شد که گلایسین مقادیر بیشتری از فلزات را در مقایسه با EDTA استخراج می‌‌کند. میانگین اعداد بدست آمده برای شاخص BRAI با استخراج‌کننده‌های EDTA و گلایسین در محدوده معدنی به ترتیب 47/3و 32/4 و در محدوده روستای مجاور به ترتیب 79/4 و 46/5 بدست آمد. این اعداد ریسک و خطر بالا را برای انسان و گیاه در هر دو محدوه معدنی و روستا را نشان می‌دهد.