بررسی جراحات پوست سر ناشی از قمه‌زنی و نحوه درمان آن در عاشورای سال 1382 در کربلا

Abstract

اهداف.‌ مراسم قمه‌زنی در روز عاشورا یک سنّت تاریخی برای شیعیان است، ولی در دهه‌های اخیر منسوخ شده است. اگرچه اکثر مراجع با انجام آن مخالف می‌باشند ولی همچنان به‌طور پراکنده در نقاط مختلف کشورهای مسلمان انجام می‌گیرد. با این حال، پزشکان با آسیب‌های حاصله و درمان آن آشنایی کافی ندارند. روش ها. در این مطالعه توصیفی مقطعی 103 زائر ایرانی که روز عاشورا قمه زده بودند؛ به‌صورت گروهی طی 2 ساعت به اورژانس ایران مستقر در کربلا مراجعه نمودند. براساس فرم مخصوص این بیماران از نظر سن، ملیت، آسیب حاصله، طول و عمق زخم و شدت خون‌ریزی و نوع درمان‌ بررسی شدند. یافته ها. متوسط سنی مجروحین 03/1 ± 49/33 سال و 2/62 درصد از آن‌ها ترک زبان و بقیه افراد مراجعه‌کننده از اصفهان، قم، تهران و مناطق عرب زبان جنوب ایران بودند. از نظر نوع برش‌ها 64 درصد طولی (مطابق خطوط ساژیتال) و 36 درصد متقاطع (شامل برش‌های طولی و عرضی) و از نظر عمق زخم 13 درصد سطحی (پوست و زیر جلد) 59 درصد متوسط (تا galea ) و 28 درصد عمقی (تا Skull ) بود. در 5/16 درصد خون‌ریزی خفیف، 67 درصد متوسط و 5/16 درصد شدید بود و 8/5 درصد به تزریق سرم نیاز پیدا کردند. متوسط تعداد برش‌های طولی در هر بیمار به‌طور متوسط 3/0 ± 7/6 برش و برش‌های عرضی به‌طور متوسط 2/0 ± 2/2 برش و متوسط طول برش‌های طولی 17/0 ± 4/9 سانتی‌متر و متوسط طول برش‌های عرضی 23/0 ± 64/5 سانتی‌متر بود. متوسط مجموع طول برش‌های ایجاد شده در مجروحینی که طولی قمه‌زده بودند 97/62 سانتی‌متر و در نوع متقاطع 24/74 سانتی‌متر بر‌آورد گردید. به‌دلیل عدم موافقت اکثر مجروحین به بخیه‌زدن و مراجعه گروهی آن‌ها به مرکز درمانی، در 9/84 درصد موارد بعد از شستشو با سالین نرمال و پانسمان فشاری خون‌ریزی متوقف شد. ولی در 15 بیمار به‌علت خون‌ریزی شدید یا بازشدگی وسیع لبه‌های زخم بخیه شدند. بین تعداد برش‌های طولی و عرضی و عمق زخم حاصله و نیز بین عمق زخم و نوع زخم (طولی- متقاطع) ارتباط معنی‌داری وجود داشت. همچنین بین عمق زخم و میزان خون‌ریزی و نیز نوع زخم و میزان خون‌ریزی ارتباط معنی‌داری به‌دست آمد، به‌طوری‌که در زخم‌های متقاطع عمق زخم و میزان خون‌ریزی بیشتر بود. نتیجه گیری. در مراجعه گروهی افراد قمه‌زده بایستی ضمن رعایت اصول تریاژ در نظر داشت که مجروحین با برش‌های متقاطع و تعداد برش‌های بیشتر، زخم‌های عمیق‌تری داشته و احتمال خون‌ریزی بیشتری وجود دارد. لذا، لازم است در اولویت درمانی قرار گیرند. همچنین، بایستی بخیه‌کردن این زخم‌ها را بیشتر مدنظر داشت. با توجه به یافته‌های این تحقیق، پیشنهاد می‌شود در تمام بیماران آنتی‌بیوتیک‌تراپی پروفیلا‌کتیک و پیشگیری از کزاز انجام ‌شود و در ویزیت‌های بعدی توصیه‌های بهداشتی و پیگیری بعضی بیماری‌ها مثل هپاتیت انجام گیرد و مخالفت مراجع عالیقدر با قمه‌زنی در شرایط کنونی تذکر داده شود.