سیاست‌های پولی بانک مرکزی و نقش آن در بروز بحران‌های بانکی اقتصاد ایران در چارچوب شاخص تعدیل شده فشار بازار پول

Abstract

بحران بانکی در سال­های اخیر سبب شده تا توجه محققین به سمت اصلاح نظام بانکی و راهکارهای مقابله با آن افزایش یابد. بحران بانکی می­تواند با هجوم بانکی، وحشت بانکی، افزایش مطالبات غیرجاری، مشکلات نقدشوندگی و شوک­های برونزای کلان همراه باشد. از طرف دیگر سیاست­های پولی بانک مرکزی با استفاده از ابزارهای مستقیم و غیرمستقیم و همچنین دسترسی آزادانه بانک­ها به خطوط اعتباری و اضافه بردشت­ها از بانک مرکزی نیز نقش مهمی در بروز بحران­های بانکی ایفا کرده است. در این مطالعه در ابتدا بحران­های بانکی در اقتصاد ایران در چارچوب شاخص تعدیل شده فشار بازار پول در طی دوره زمانی 1352 تا 1395 با استفاده از داده­های فصلی شناسایی و سپس احتمال وقوع بحران بانکی با استفاده از الگوی مارکوف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجربی این تحقیق نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در برخی از دوره­ها از جمله اوایل سال 1357، اواخر سال 1368، بین سال­های 1372 تا 1375 و همچنین بین سال­های 1392 تا 1394 بحران­های بانکی را تجربه کرده است. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که سیاست­های پولی انبساطی بانک مرکزی و به دنبال آن افزایش خلق نقدینگی سیستم بانکی نقش مهمی در بروز بحران­های بانکی و حرکت نقدینگی به سمت فعالیت­های نامولد داشته است. از این رو حرکت به سمت ابزارهای پولی جایگزین از جمله بازار بدهی اسلامی و یا بازار بانکی می­تواند نقش مهمی در انتقال مؤثر نقدینگی به سمت بخش­ها مولد و تولیدی داشته باشد.