ارتباط کارایی اقتصادی و کارایی زیست‎محیطی: شواهد جدید برای کشورهای در حال توسعه و توسعه‎یافته

Abstract

کارایی اقتصادی نشان‎‎دهنده توانایی یک سازمان برای تولید و توزیع محصول با کمترین هزینه ممکن است. به علاوه، کارایی زیست‏محیطی به عنوان یکی از عناصر مهم توسعه پایدار، بیانگر وضعیت تولید آلایندگی از نهاده‏های تولید است. چنانچه فعالیت‎های اقتصادی از نظر زیست‎محیطی از کارایی لازم برخوردار نباشد، دستیابی به توسعه پایدار مشکل می‌شود. ارتقای کارایی اقتصادی نیز منابع مالی لازم را برای بهبود کیفیت محیط زیست فراهم می‎کند. در این مقاله، ارتباط بین کارایی‎‏های زیست‎محیطی و اقتصادی بررسی شده است. برای این امر، ابتدا با به کارگیری روش تحلیل پوششی داده‎ها، کارایی‎های زیست‎محیطی و اقتصادی 50 کشور منتخب توسعه‎یافته و در حال توسعه، شامل ایران طی دوره زمانی 2012-2002م، برآورد و سپس، با استفاده از آزمون علیت گرنجری و نیز تشکیل دستگاه معادلات همزمان، ارتباط بین کارایی‎های زیست‎محیطی و اقتصادی بررسی شده است. نتایج محاسبه کارایی‎ها نشان می‎دهد که کشورهای توسعه‎یافته نسبت به کشورهای در حال توسعه از کارایی‎های زیست‎محیطی و اقتصادی بالاتری برخوردارند. در این راستا، میانگین کارایی‎های زیست‎محیطی و اقتصادی ایران به ترتیب 570/0 و 379/0 می‎باشد که پایین­تر از متوسط کشورهای مورد بررسی است. همچنین، نتایج آزمون علیت گرنجری نشان می‏دهد که رابطه علیت دوطرفه­ای بین کارایی‎های زیست‏محیطی و اقتصادی وجود دارد. براساس نتایج برآورد مدل به روش حداقل مربعات دو مرحله‏ای نیز بین کارایی‏ اقتصادی و کارایی زیست‎محیطی در کشورهای منتخب ارتباط مثبت دوطرفه وجود دارد. بدین ترتیب، به ‎رسد ارتقای یکی از این دو کارایی، افزایش کارایی دیگر را به همراه خواهد داشت.