ارزیابی وضعیت اشتغال‌زایی در برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

Abstract

دستیابی به نرخ بیکاری پایین از اهداف هر شش برنامه توسعه بعد از انقلاب و همچنین سایر برنامه‏های کلان کشور بوده است. به هر حال اقتصاد ایران طی دهه‏های اخیر با نرخ بیکاری به طور متوسط 10 الی 15 درصد مواجه بوده که روند کاهشی در آن مشاهده نمی‌شود؛ بنابراین واکاوی اشتغال ایجاد شده به منظور سیاست‏گذاری صحیح در آینده ضروری است. پژوهش حاضر تحولات اشتغال ایران طی دو برنامه چهارم و پنجم توسعه (1395-1384) را در سطح استانی تجزیه و تحلیل می‏کند. بدین منظور از روش تجزیه کامل میانگین لگاریتمی دیویژیا (LMD) استفاده شده و اشتغال خالص ایجاد شده در هر استان به سه اثر رشد اقتصادی، ضریب فنی و تغییرات ساختاری تفکیک می‌شود. این پژوهش دو نتیجه داشت: 1) رشد اقتصادی در طی دو برنامه چهارم و پنجم توسعه نقش قابل‏توجهی در تغییرات اشتغال استان‎ها داشته، بنابراین پیگیری استراتژی رشدمحور – در مقایسه با استراتژی بقامحور و سیاست‌های کوتاه‏مدت برای اشتغال‏زایی - می‌تواند هدف مطلوب‏تری باشد. 2) نقش تغییرات ساختاری در افزایش یا کاهش اشتغال چشمگیر نبوده و به علاوه، شواهد قاطعی در زمینه اشتغال‏زا یا اشتغال‏زدا بودن یک بخش مشاهده نمی‌شود. در نتیجه به جای نسخه فراگیرِ توسعه با اولویت یک بخش (کشاورزی، صنعت یا خدمات)، اقدام بر اساس مزیت‏های زیربخشیِ استان‌ها که متضمن رشد پایدار هم خواهد بود، رویکرد بهتری است.