تحلیل اثر نامتقارن نرخ‌ارز بر اشتغال در ایران با تأکید بر بخش‌های اقتصادی

Abstract

با توجه به ساختار نظام‎های نرخ‎ارز در ایران و وابستگی آن به درآمد‎های نفتی در دهه‎های اخیر، انتظار می­رود که تغییرات نرخ‌ارز درنتیجه تغییرات عمده قیمت نفت صورت گیرد. در این راستا افزایش­ها و کاهش­ها در نرخ‌ارز با تأثیرگذاری بر میزان سودآوری بنگاه‎های اقتصادی، می­تواند بر سطح اشتغال بنگاه‎های اقتصادی مؤثر واقع شود و البته این نوع اثرگذاری می­تواند نامتقارن باشد. بر این مبنا، پژوهش حاضر اثر غیرخطی نرخ‌ارز بر اشتغال را در ایران، در قالب یک الگوی پایه و 5 الگوی بخشی (بخش­های کشاورزی، خدمات، معدن، آب، برق، گاز، صنایع کارخانه‎ای و ساختمان) مورد بررسی قرار داده است. برای این منظور از رهیافت خودتوضیحی با وقفه‌های توزیعی غیرخطی و داده‎های سالانه در دوره 1396-1347 استفاده‌شده است. نتایج حاصل از الگوی پایه (کلی) در بلندمدت حاکی از آن است که افزایش‎ها در نرخ‌ارز اثر معناداری بر اشتغال کل ندارد ولی کاهش‎ها در نرخ‎ارز با اثری معکوس بر اشتغال کل همراه است. به‌طور مشابه برآورد الگو در قالب پنج بخش مذکور نشان می­دهد که افزایش‎ها در نرخ‌ارز تأثیر معناداری بر اشتغال بخش‎ها ندارد. با این حال اثر کاهش‌ها در نرخ‌ارز بر اشتغال در بخش­های خدمات، معدن، آب، برق، گاز، صنایع کارخانه‎ای و ساختمان معکوس است. ازاین‌رو به‌طورکلی و در چهار بخش خدمات، معدن، آب، برق و گاز، صنایع کارخانه‎ای و ساختمان (به‌طور جزئی)، نرخ‎ارز اثر نامتقارنی بر اشتغال در اقتصاد ایران داشته است.