روابط داده ستانده صنعت برق در اقتصاد ایران (رویکرد حذف فرضی تعمیم یافته)

Abstract

با توجه به هدف‌گیری اقتصاد برای دست‌یابی به سطوح بالای رشد اقتصادی از یک‌سو و کمبود منابع مالی از سوی دیگر، شناسایی بخش‌های کلیدی و سنجش ارتباطات بین بخشی در اقتصاد از اهمیت روزافزونی برخوردار است. بی‌شک بخش برق در اقتصاد نقشی حیاتی و مهم در توسعه دیگر زیر بخش‌های اقتصادی دارد و انتظار می‌رود که رابطه مثبتی میان رشد و توسعه زیر بخش‌های اقتصاد و بخش برق وجود داشته باشد. این مقاله برای نخستین بار با روش حذف فرضی تعمیم‌یافته (جزئی) و در قالب مدل تعادل عمومی داده-ستانده به بررسی آثار و تبعات حذف 20 درصدی عرضه بخش برق برارزش‌افزوده سایر زیر بخش‌های اقتصادی و اثر حذف کلی بخش برق بر ستانده کل پرداخته است. همچنین به‌منظور سنجش وابستگی بخش برق به سایر بخش‌های اقتصاد، پیوندهای پسین و پیشین این بخش نیز در اقتصاد مورد تحلیل قرارگرفته است. در این راستا جدول به هنگام شده داده- ستانده سال 1390 به‌صورت 71 بخشی و همچنین تجمیع در قالب 13 بخش اقتصادی مبنای محاسبات قرارگرفته است. نتایج مقاله حاضر نشان می‌دهد که در صورت حذف فرضی بخش برق ستانده کل اقتصاد ملی حدود 76/1 ‌درصد کاهش خواهد یافت. همچنین کاهش 20 درصدی عرضه بخش برق، بیشترین کاهش نسبی در ارزش‌افزوده را بر بخش‌های رادیو و تلویزیون، ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی برجای خواهد گذاشت، حال‌آنکه بخش‌های خدمات واحدهای مسکونی و تأمین اجتماعی اجباری کمترین تعامل و وابستگی را از منظر تغییر در ارزش‌افزوده با بخش برق دارند. علاوه بر این، سنجش شاخص‌های پسین و پیشین بخش برق در بین زیر بخش‌های انرژی نشان می‌دهد که بخش برق پس از بخش‌های فراورده‌های نفتی، بیشترین نقش را در توسعه تولیدات دیگر بخش‌های اقتصاد دارد.