نابرابری درآمد و استطاعت خرید مسکن در کلان‌شهرهای ایران با رویکرد شبه‌پنل

Abstract

مسکن از مهم‌ترین و گران‌قیمت‌ترین دارایی­های دوران زندگی انسان و کالایی پرهزینه است. بنابراین استطاعت مالی خرید مسکن در سبد هزینه خانوار از موضوعات پراهمیت به شمار می‌رود. در این مقاله بر پایه مدل ژانگ (2015) و نیز مطالعه متلک و ویگدور (2008) ، با ترکیب داده­های مقطعی هزینه-درآمد خانوار تولید شده توسط مرکز آمار ایران و با ساخت داده­های شبه­پانل و نیز با داده­سازی به روش کوهورت و تکرار مقاطع، رفتار خانوارها به مدت 25سال مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه حاضر برای دوره زمانی 1394-1370 و شامل هفت کلان­شهر تهران، کرج، مشهد، اصفهان، تبریز، شیراز و اهواز می­باشد که تنها مناطق شهری را در بر می­گیرد. از آنجا که ثروتمندان بیش از تقاضای مصرفی خود سرمایه­گذاری سوداگرانه در مسکن انجام می­دهند، این رفتار، عملکرد بازار مسکن و تقاضای مؤثر مسکن کم­درآمدها و میان­درآمدها را از طریق تشدید نابرابری درآمد تحت تأثیر قرار می­دهد. نتایج نشان می­دهد افزایش نابرابری درآمد سرانه خانوارها در کلان‌شهرها اثر منفی و معناداری بر درآمد باقیمانده (مخارج غیرمسکن خانوارها) و اثر مثبت و معنادار بر نسبت قیمت مسکن به درآمد خانوار و نسبت اجاره به درآمد دارد. افزایش نابرابری به صورت افزایش شکاف بین گروه­های دارای درآمد بالا و درآمد پایین منجر به کاهش قدرت خرید مسکن خانوارهای کم­درآمد و میان­درآمد شده و کیفیت استفاده این خانوارها به طور معنادار کاهش می­یابد.