تغییرات ساختاری در شرکتهای بین‌المللی نفتی در پی تحولات بازار نفت

Abstract

صنعت نفت جهان از اوایل قرن بیستم تاکنون تحولات چشمگیری را پشت سر نهاده است. تغییر ساختار در شرکتهای بین‌المللی نفتی را جدای از تغییرات بنیادین در بازار جهانی نفت نمی‌توان به خوبی مطالعه کرد. این تغییرات، ارتباطی دو سویه است. تغییر در استراتژی شرکتهای بزرگ نفتی نه‌تنها بر تحولات صنعت نفت اثر گذاشته بلکه خود متأثر از این تغییرات است. آگاهی از روند تحولات آتی شرکتهای نفتی مستلزم بررسی تاریخی عملکرد این شرکتهاست. این تحولات در دو بازه زمانی بررسی می‌شود. نخست، دوره‌ای که نگرانی از کاهش عرضه نفت خام وجود نداشت و دوم، دورانی که مسئله امنیت عرضه برای مصرف‌کنندگان بزرگ نفتی مطرح شده است. در دوره اول شاهد قدرت یافتن شرکتهای نفتی و نوعی رابطه حاکمیتی در عملکرد این شرکتها هستیم اما در بازه زمانی دوم نوعی رابطه رقابتی بین بازیگران اصلی در بازار نفت خام حاکم شده است. در وضعیت کنونی که بازار جهانی نفت به علت کاهش ذخایر بزرگ نفتی با کمبود شدید عرضه مورد انتظار و لذا افزایش قیمت نفت خام مواجه است و در عین حال به شدت تحت تأثیر بازارهای کاغذی قرار دارد، بررسی استراتژی شرکتهای بزرگ نفتی و تغییرات ساختاری احتمالی آنها از اهمیت ویژه‌ای به خصوص برای صادرکنندگان بزرگ نفت برخوردار است.