مزدک؛ ابتکار اجتماع محور تکامل همه جانبه دوران کودکی در ایران

Abstract

سابقه و هدف: مزدک (محیط زیست دوستدار کودک) برنامه­ای با رویکرد اجتماع محور در زمینه تکامل همه جانبه کودکان است که به صورت پایلوت در یکی از محلات شهر تهران (ایوانک غرب) در حال اجراست.

روش بررسی: این پژوهش مشارکتی مبتنی برجامعه (CBPR) از نوع تحقیقات نظام سلامت (HSR) است که در آن کلیه خانوارهای ساکن در محدوده مورد بررسی، یعنی غرب محله ایوانک، به عنوان جامعه هدف طرح درنظر گرفته شدند.

یافته­ ها: این طرح مداخلاتی در زمینه پایش تکامل کودک، مراقبت و ایمنی طراحی شده است که از طریق سازماندهی جامعه محلی و مشارکت والدین به اجرا درمی­آید. برای تسهیل مشارکت والدین، گروهی از خانم­های داوطلب ساکن محل با عنوان رضاکار که رابط این طرح با والدین باشند سازماندهی شدند. درحال حاضر، 300 نفر از کودکان ساکن اجتماع تحت پوشش طرح قرارگرفته­اند و مداخلاتی برای پایش تکامل و پایش ایمنی خانه با مشارکت والدین و از طریق رضاکاران به اجرا درآمده است.

نتیجه­گیری: ضرورت اقدامات بین بخشی و مشارکت والدین در برنامه­های تکامل همه جانبه کودکان باعث می­شود تا برنامه هایی با رویکرد اجتماع محور مزیت­های ویژه ای داشته باشند. اما این طرح­ها با چالش­هایی در مراحل جلب مشارکت و بسیج جامعه و پایداری سازماندهی­های محلی مواجه هستند. تولید شواهد مختلف از ابتکاراتی که در حین اجرای این طرح ها از طریق خرد جمعی برای مواجهه با این چالش­ها ایجاد می­شود، می­تواند راهنمای اقدامات مشابه باشد.

واژگان کلیدی: تکامل همه جانبه کودک، پژوهش مبتنی برجامعه، مزدک، رضاکار، کودک، سلامت.