تأثیر درمان مبتنی بر مدل فرانظری بر خودکارآمدی پرهیز از مواد و چگونگی به‌کارگیری راهبردهای تنظیم شناختی هیجان معتادین

Abstract

پیش زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر درمان مبتنی بر مدل فرانظری بر خودکارآمدی پرهیز از مواد و چگونگی به‌کارگیری راهبردهای تنظیم شناختی هیجان معتادین مرد مقیم مراکز میان‌مدت بهزیستی شهر اهواز انجام شده است.مواد و روش‌ها: طرح پژوهش از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه آزمایش و گواه می‌باشد. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل کلیه‌ی معتادین 30–15 سال مرد مقیم در مراکز میان‌مدت بهزیستی شهر اهواز بود که از میان آن‌ها 30 نفر به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند، به این صورت که از میان مراکز میان‌مدت، 5 مرکز و از هر مرکز شش نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند. از این 30 نفر به شکل تصادفی، 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل گماشته شدند. درمان مبتنی بر مدل فرانظری به شیوه‌ی گروهی طی 15 جلسه بر روی گروه آزمایش اجرا شد و افراد گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفتند و هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند. ابزار استفاده شده در این پژوهش شامل پرسش‌نامه‌ی خودکارآمدی پرهیز از مواد مارتین گلمن و پرسش‌نامه‌ی راهبردهای تنظیم شناختی هیجان گرنفسکی و همکاران می‌باشد که شرکت‌کنندگان در مرحله‌ی پیش‌آزمون و پس‌آزمون به سؤالات آن پاسخ دادند. جهت تجزیه و تحلیل نتایج از روش‌های آماری توصیفی و تحلیل کواریانس استفاده شده است.یافته‌ها: نتایج پژوهش بیانگر آن است که میان گروه آزمایش و کنترل از لحاظ خودکارآمدی پرهیز از مواد و میزان به‌کارگیری راهبردهای تنظیم شناختی هیجان تفاوت معنی‌داری وجود دارد (001/0>P). همچنین میزان خودکارآمدی پرهیز از مواد و میزان به‌کارگیری راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در گروه آزمایش در مرحله‌ی پس‌آزمون به طور معنی‌داری بیش از گروه کنترل بود.نتیجه‌گیری: درمان مبتنی بر مدل فرانظری یکی از درمان‌های گروه شناختی- رفتاری است که توانسته است خودکارآمدی اختصاصی و همچنین نوع به‌کارگیری راهبردهای تنظیم هیجانی سوء مصرف‌کنندگان مواد را ارتقا بخشد.