‏ بررسی روند تغییرات زمانی‎ ‎بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، زایلن‎ ‎‏ و پتانسیل تشکیل اوزون در هوای شهر یزد و ‏پهنه بندی با سامانه ‏GIS

Abstract

پیش‌زمینه و هدف: امروزه استفاده از بنزین بدون سرب در جهان روبه افزایش است که غنی از ترکیبات آلی آروماتیک سرطان‌زا می‌باشد این مطالعه باهدف پایش مکانی و روزانه غلظت BTEX به‌عنوان ترکیبات آلی فرار و پتانسیل (OFP) تشکیل اُزن در شهر یزد انجام گرفته است.

مواد و روش‌ کار: این تحقیق در اوایل پاییز سال 1394 در ساعات اولیه صبح و ظهر انجام گرفت. نمونه‌برداری و سنجش BTEX طبق دستورالعمل 1501 NIOSH به‌صورت اَکتیو و دستگاه GC-FID انجام شده است. از نرم‌افزار GIS برای پهنه‌بندی استفاده گردید.

یافته‌ها: میانگین غلظت BTEX و OFP در ساعات اولیه صبح 130 و (μg/m3) 659 و در ساعات اولیه ظهر 159 و (μg/m3) 830 به دست آمد که نشان‌دهنده افزایش انتشارات در ساعات نزدیک به ظهر بوده است. محدوده نسبت تولوئن به بنزن (T/B) 3/1 تا 1/2، زایلن به بنزن (X/B) و زایلن به اتیل بنزن (X/EB) به‌ترتیب 1 تا 4 و 3 تا 6 بوده است.

بحث و نتیجه‌گیری: در این مطالعه تحلیل‌های مکانی توسط نرم‌افزار GIS نشان داد مرکز و جنوب شهر آلوده‌تر از شمال شهر بوده است. همچنین روند تغییرات مکانی BTEX و OFP بالا بوده ولی روند تغییرات زمانی پایینی داشته است و وجود همبستگی آماری اسپیرمن (001/0> P و 89/0<r ). بین مقادیر BTEX در ساعت‌های اولیه صبح و ظهر این موضوع را تأیید نمود ترافیک خیابان‌ها و انتشار اِگزوز خودروها و ایستگاه‌های پمپ‌بنزین عامل اصلی تولید و انتشار BTEX شناسایی شد.