مقایسه کمی و کیفی اسانس اکوتیپ‌های مختلف مریم نخودی (Teucrium polium L. ) در رویشگاه های مختلف استان لرستان

Abstract

مقدمه: مریم نخودی گیاهی است از خانواده Lamiaceae متعلق به جنس Teucrium علفی، پایا، کرکدار و معطر با ارتفاع 40-10 سانتی‌متر، این گیاه حاوی مقادیری تانن، ترپنوئید، ساپونین، استرول، فلاونویید و لوکوآنتوسیانین است همچنین واجد اثرات آنتی‌باکتریال بوده ولی اثرات ضد قارچی‌بارزی ندارد . از خواص دارویی این گیاه می توان به اثرات کاهنده کلسترول و تری گلیسیرید و پائین آورنده فشارخون، آنتی‌اکسیدان، ضدتب و ضدمیکروب، ضددرد، آنتی اولسری، و آنتی اسپاسمودیک اشاره داشت. مواد و روش‌ها: در این پژوهش از اکوتیپ های مختلف مریم نخودی سرشاخه های گلدار بصورت نمونه گیری سیستماتیک تصادفی تهیه گردید و به روش تقطیر با آب بوسیله دستگاه کلونجر اسانس آن استخراج شد سپس توسط دستگاه های GC و GC/MS ترکیبات شیمیایی آن شناسایی گردید.داده های بدست آمده توسط نرم افزار آماری Spss ver 19 مورد آنالیز قرار گرفت. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج بررسی انجام شده نشان داد که 4 گونه از جنس Teucrium در استان لرستان رویش دارد که عبارتنداز:Teucrium orientale ، Teucrium polium، Teucrium melissoides ، Teucrium stocksianum پس از بررسی نتایج بدست آمده مشخص گردید که اکوتیپ خرم آباد از نظر عملکرد اسانس ( 6/0 درصد ) همچنین تعداد ترکیبات شیمیایی شناسایی شده موجود در اسانس از سایر اکوتیپ ها برتر می باشد .پس از آنالیز داده های مربوط به ترکیبات شیمیایی شناسایی شده اکوتیپ های مورد بررسی مریم نخودی در استان لرستان مشخص شد چنانچه اولویت تولید ترکیبات شیمیایی نظیر : cavacrol،bicyclogermacrene ، -pinene، -caryophyllene، farnesene-cis-bباشد اکوتیپ خرم آباد نسبت به سایر اکوتیپ ها معرفی و پیشنهاد می گردد.یافته‌ها: نتایج بدست آمده نشان می دهد که بین مقادیر درصد اسانس اکوتیپ‌های مختلف مورد بررسی گونه دارویی مریم نخودی در سطح یک درصد اختلاف معنی‌داری وجود دارد. همچنین بین مقادیر ترکیبات شناسایی شده موجود در اسانس این گونه در رویشگاه های مختلف (اکوتیپ‌های متفاوت) اختلاف معنی‌داری در سطح یک درصد وجود دارد. ترکیبات اصلی اسانس اکوتیپ های مورد بررسی عبارتنداز: -pinene، bicyclogermacrene، carvacrol، -caryophyllene ،farnesene-cis-b ،germacren-D