مدیریت آبیاری براساس تخلیه مجاز رطوبتی در مراحل مختلف رشد چغندرقند در منطقه میاندوآب

Abstract

آب یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده زراعت در ایران بوده و استفاده بهینه از آن در راستای کشاورزی پایدار ضروری می­باشد. در این پژوهش اثرات مقادیر مختلف تخلیه رطوبتی خاک در مراحل مختلف رشد چغندرقند ریشه­ای و تأثیر آن بر صفات کمی و کیفی محصول مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل با دو فاکتور در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌غربی به مدت دو سال (84-1383) اجرا گردید. مراحل مختلف رشد چغندرقند (فاکتور A) در چهار سطح شامل مرحلة اول رشد از زمان استقرار تا پوشش 10 درصد (S1)، مرحلة دوم رشد از پوشش 10 درصد تا پوشش 70 الی 80 درصد سطح زمین (S2)، مرحلة سوم رشد از انتهای مرحله دوم تا رسیدن گیاه (S3) و مرحلة چهارم رشد از انتهای مرحله سوم تا برداشت محصول (S4)، و آبیاری در مقادیر مختلف تخلیه رطوبتی خاک (فاکتور B) در سه سطح شامل، تخلیه 70-65 درصد (I1)، 90-85 درصد (I2) رطوبت قابل استفاده و تیمار شاهد تخلیة رطوبتی50-45 درصد در کلیه مراحل رشد (I3) انتخاب شدند. صفات مختلف کمی و کیفی محصول چغندرقند و مقدار آب مصرف شده برای هر تیمار اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد به طورکلی تأثیر تیمارهای آبیاری روی خواص کیفی ریشه مؤثر بود و بر صفات زراعی نظیر عملکرد ریشه تأثیر کمتری داشت. تنش رطوبتی (سطوح مختلف تخلیه رطوبتی) صفات کیفی و کمی ریشه را تحت تأثیر قرار داد. تخلیه رطوبتی بالا (90-85 درصد) علی‌رغم این که سبب کاهش عملکرد ریشه شد ولی در پاره‌ای از موارد به دلیل بهبود خواص کیفی ریشه و استحصال قند، کاهش عملکرد را جبران نمود. اعمال تخلیه رطوبتی بالاتر موجب تغییرات معنی­دار درصد قند شد. تأثیر متقابل تخلیه رطوبتی در مراحل مختلف رشد بر روی عملکردریشه در سطح یک درصد معنی­دار نشد. بیشترین مقدار بهره­وری مصرف آب براساس عملکردریشه از تیمار S3I1 و برابر 42/5 کیلوگرم بر مترمکعب آب به‌دست آمد و کمترین مقدار آن مربوط به تیمار S1I2 و برابر 88/3 بود. بیشترین مقدار بهره­وری مصرف آب براساس عملکردقند سفید از تیمار S2I3 و برابر 64/0 کیلوگرم قند در مترمکعب آب و کمترین مقدار آن مربوط به تیمار S4I2 و برابر 33/0 کیلوگرم بر مترمکعب بود.